|
10
геограФия ТаЪлиМи саМарадорлигини оШириШда
инновацион Технологияларнинг Ўрни
Қудратова Лобар Тоштурди қизи
Қумқўрғон туман 23-ўрта мактаб
география фани ўқитувчиси
Телефон:+998995598178
normurodov.oibek@mail.ru
Аннотация:
Ушбу. мақолада. география. фани. билан. бир. қаторда. барча. табиий.
фанлар. тизимида. инновацион. технологияларнинг. ўрни. ва. самарадорлиги. келтириб.
ўтилади..Ҳозирги.вақтда.таълим.тизимига.янгича.усулда.ёндашиш.талаб.қилинаётган.
бир.вақтда,.ушбу.усуллардан.самарали.фойдалана.оладиган.малакали.педагог.кадрлар
-
ни.тайёрлаш.лозимлиги.ҳақида.ҳам.сўз.юритилади.
Калит сўзлар:
. инновация,. интерфаол,. география,. табиий. фанлар,. усул,. педагог,.
малака,.дарс,.ўқувчи,.таълим.
Мамлакатимизнинг. таълим. соҳасидаги. инновацион. ислоҳотлари. тизимида.
бўлажак. педагог. шахсини. шакллантиришнинг. асоси. бўлган. касбий. тайёргарлик.
сифатини. ошириш. муаммоси. алоҳида. ўрин. тутади.. Бугунги. кунда. таълим. сифатини.
ошириш.ўқувчиларнинг.мустақил.ижодий.тафаккурини.ўстириш,.педагогик.жараёнда.
инновацион. технологиялардан. кенг. ва. самарали. фойдаланишнигина. эмас,. балки,.
мазкур.жараённинг.режалаштирувчиси,.амалга.оширувчиси.ва.бошқарувчиси.бўлган.
ўқитувчининг. касбий. савияси,. касбий. тайёргарлигини. шакллантириш. масаласига.
чуқурроқ.ёндашувни.талаб.этади..Шу.сабабли.таълим-тарбия,.малакали.мутахассилар.
тайёрлаш,. шунингдек,. педагог. мутахассислар. тайёрлаш. тизимига. қўйилаётган.
талабларнинг.сони.ҳар.қачонгидан.ортиб.бормоқда.
География. фани. тизимида. ҳам. инновацион. технологиялардан. фойдаланиб.
машғулотларни. ташкил. этиш. долзарб. масала. бўлиб,. дарсларни. қизиқарли. ўтиши.
учун.жуда.қулай..Чунки.таълим.технологияларининг.асосий.мақсади.ўқув.жараёнини.
фаоллаштириш,. талабалар. томонидан. ўқув. материалини. ўзлаштиришнинг. юқори.
даражасига. эришиш. ва. уларни. мустақил. фикрлашга. ҳамда. ўз. фикрини. баён. этишга.
ўргатишдир..
Табиий.фанлар.тизимида.таълим.технологияларини.қўллашнинг.муҳим.талаблардан.
бири.ортиқча.руҳий.ва.жисмоний.куч.сарф.этмай,.қисқа.вақт.ичида.юксак.натижаларга.
эришишдир.. Қисқа. вақт. орасида. муайян. назарий. билимларни. таҳсил. олувчиларга.
етказиб. бериш,. уларда. маълум. фаолият. юзасидан. кўникма. ва. малакаларни. ҳосил.
қилиш,. шунингдек,. таҳсил. олувчилар. фаолиятини. назорат. қилиш,. улар. томонидан.
эгалланган. билим,. кўникма. ҳамда. малакалар. даражасини. баҳолаш. география. фани.
ўқитувчиларидан.юксак.педагогик.маҳорат.ҳамда.таълим.жараёнига.нисбатан.янгича.
ёндашувни.талаб.этади..
Ҳозирги.кунга.келиб.қатор.ривожланган.мамлакатларда.ўқув.ва.ижодий.фаолликни.
оширувчи.ҳамда.таълим.–.тарбия.жараёнининг.самарадоригини.кафолатловчи.таълим.
технологияларни. қўллаш. борасида. катта. тажриба. тўпланган. бўлиб,. ушбу. тажриба.
асосларини.ташкил.этувчи.методлар.интерфаол.методлар.номи.билан.юритилмоқда..
Интерфаол. методлар. асосида. тузилган. дарс. тизимларида. турли. стратегиялардан.
216
10
фойдаланилади..Бунда.ўқувчиларга.китоблар,.дафтар,.бошқа.усуллардан.фойдаланиш.
тақиқланмайди,.аксинча.бундай.усулларни.қўллаш.рағбатлантирилади..
Бундан. ташқари. табиий. фанлар. таълими. тизимларини. ташкил. этишда. ролли.
ўйинлардан.самарали.фойдаланишга.ҳам.катта.эътибор.берилмоқда..Ўйин.ижтимоий.
тажрибани. аккумилияция. қилиш. ва. узатишдан. иборат. бўлиб,. у. амалий. жиҳатдан.
турли. хил. вазиятлардаги. хулқ-атвор. нормаллари. ва. қоидалари. орқали. этикавий. ва.
фаолият. вазифаларини. амалга. ошириш. воситаларини. ўзлаштиришни. таъминлайди..
Ўйин. методларининг. асосий. мақсади. тингловчиларни. фақат. тинглаши. эмас,. балки.
билимларни.ўзлаштиришда.бевосита.иштирокини.таъминлаш.орқали.таълим.жараёни.
самарадорлигини. оширишга. қаратилган.. Ўйин. ҳар. хил. муаммоларни. ҳал. этишдаги.
имитацион.фаолиятларни.тузиш.учун.энг.қулай.асос.ҳисобланади..
Таълим.жараёнида.ролли.ўйинлардан.фойдаланиш.тингловчиларни.ўйин.муаллифи,.
ролни. ижрочиси. фаолиятига. кўра. тингловчиларнинг. фаол. позицияга. эга. бўлиши.
ўйинда. предемети. фаолиятни. ўзлаштиришни. тезлаштиради.. Ролли. ўйинлар. орқали.
ижтимоий-иқтисодий.ва.ишлаб.чиқариш.эмас,.балки.ижтимоий.ва.маданий.тизимни.
ҳам.моделлаштириш.мумкин..Ролли.ўйинларда.доимо.реал.ҳаётга.яқин.бўлган.инсон.
ҳаётининг.ҳар.хил.шарт-шароит.моделлари.иштирок.этади..
Ролли. ўйинда. иштирокчилар. фаолияти. ўйин. комплексидан. стимул. олади..
Иштирокчилар. ўйин. давомида. вазиятни. таҳлил. қилишади.. Бунинг. учун. уларга. ҳеч.
ким. ёрдам. бермайди.. Ўзларини. бошқариш. ва. уюштиришлари. орқали. натижаларга.
эришадилар..Ўйинчилар.бошқа.иштирокчилар.ёрдамида.ўйин.реакциясини.олишади,.
мураккаб. вазиятлар. билан. боғлиқ. ўйин. мақсадларига. шахсий. ҳаракатлари. орқали.
эришадилар. ва. хулосаларни. ўзлари. қабул. қилишади.. Ролли. ўйинлар. ўқувчиларда.
шахслараро.муомала.малакасини.шакллантиради..
Ролли.ўйин.қоидасига.кўра,.раҳбар.ўйин.комплексининг.бевосита.иштирокчиси.бўла.
олмайди..У.кадр.ортидаги.шахс.бўлиб.қолади..Унинг.вазифаси.ўйин.методлари.орқали.
объектив. воқеликни. белгиловчи. шарт-шароитларини. яратиши. ва. қўллаб. қувватлаши.
мумкин.(театр.персонажи,.газета.мақоласи,.хат,.конференция)..Ролли.ўйиннинг.бошқа.
ўйинлардан.фарқли.мақсади.жамоавий.ёки.индивидуал.қарор.қабул.қилишга.асосланади..
Бу. . каби. . методлар. . ўз. . моҳиятига. . кўра. . табиий. фанлар. тизимида. таълим.
олувчиларда. билим. олиш. фаоллигини. ошириш,. . уларни. . кичик. . гуруҳ. . ва. жамоада..
ишлаш,..ўрганилаётган..мавзу,..муаммолар..бўйича..шахсий.қарашларини.дадил,.эркин.
ифодалаш,. ўз. фикрларини. ҳимоя. қилиш,. далиллар. билан. . асослаш,. . тенгдошларини..
тинглай..олиш,..ғояларни..янада..бойитиш,.билдирилган..мавжуд..мулоҳазалар..орасидан..
энг..мақбул..ечимни..танлаб.олишга..рағбатлантириш..имкониятига..эгалиги..билан..
алоҳида..аҳамият..касб.этади...Таълим..ва..тарбия..жараёнида..ўқитувчи..(педагог)лар..
томонидан.интерфаол.методларнинг.ўринли,.мақсадли,.самарали.қўлланилиши.таълим.
олувчи.(ўқувчи,.талабалар)да.мулоқотга.киришувчанлик,.жамоавий.фаолият.юритиш,..
мантиқий..фикрлаш,..мавжуд..ғояларни..синтезлаш,..таҳлил..қилиш,.турли..қарашлар..
орасидаги..мантиқий..боғлиқликни..топа..олиш.қобилиятларини.тарбиялаш.учун.кенг.
имконият.яратади.
Мантиқий..нуқтаи..назардан..интерфаоллик,..энг..аввало,..ижтимоий.субъектларнинг..
суҳбат. . (диалог),. . ўзаро. . ҳамкорликка. . асосланган. . ҳаракат,. фаолиятнинг. олиб.
боришларини.ифодалайди.
Хулоса. қилиб. шуни. таъкидлаш. мумкинки,. география. таълимида. юқоридаги.
интерфаол.методлардан.фойдаланган.ҳолда.дарслар.ташкил.этилса,.ўқувчиларнинг.илм.
217
10
олишлари,.ўз.мутахассисликлари.бўйича.билимларини.янада.ошириш.мумкин..Бу.эса.
бугунги.кунга.келиб.тобора.кенгайиб.ва.чуқурлашиб.бораётган.жаҳон.кадрлар.тармоғи.
инқирозини.бартараф.эта.оладиган,.мустақил.фикрга.эга.бўлган.мутахассис.кадрлар.
етиштириш.имконияти.пайдо.бўлади.
Фойдаланилган.адабиётлар.рўйхати:
1..Абдиева..З.А...География..фанида..ноанъанавий..дарс..усулларидан.фойдаланиш..
Навоий.,.2003
2.. Йўлдошев. Ж.Г.. «Янги. педагогик. технологиялар». (йўналишлари,. муаммолари,.
ечимлари).–.«Бошланғич.таълим»,.1999.йил,.№.6,.2-5.бетлар.
3.. Муслимов. . Н.А.,. . Қўйсинов. . О.А.. . Касб. . таълими. . ўқитувчиларини. тайёрлаш
-
да..мустақил..таълимни..ташкил..этиш...–..Т.:..Низомий..номидаги.ТДпУ..Методик.
қўлланма..2006.
4..Сайидахмедов.Н...“Янги.педагогик.технология.принциплари”,.“Маъориф”..газета.
№.85,.1995.йил,.27.октябр,.1-3.бетлар.
218
Do'stlaringiz bilan baham: |
