16-mavzu. Ayirish tizimi kasalliklari, patogenezi va farmakoterapiya asoslari Reja

Patologoanatomik o‘zgarishlar. O‘tkir urotsistitda siydik xaltasi shilliq pardasi kataral yoki yiringli suyuqlik bilan qoplanadi, giperemiyaga uchraydi, shishadi va ba’zan nuqtali qon quyilishlar kuzatiladi. Juda kuchli yallig‘lanishlar paytida shilliq parda yuzasi sarg‘ish-ko‘lrang tusdagi fibrin bilan qoplanadi, difteritik qoplama xira ko‘lrang rangda bo‘ladi, ba’zan siydik xaltasi epiteliysi va uning chuqur joylashgan qavatlarida nekroz kuzatiladi. Epiteliyning kuchib tushgan joylarida yiring aralash suyuqlik bilan qoplangan eroziya va yaralar bo‘ladi.
Surunkali sistitda xalta shilliq qavati bujmayadi, devori gipertrofiyaga uchraydi. Ba’zi joylarida qon sizib chiqib turgan granulyasion to‘qima o‘sgan bo‘ladi. Kam hollardagina yiringli yallig‘lanish pufak shilliq qavatining barcha qismlarini qamrab oladi va yiringli o‘choqlarni hosil qiladi (paratsistitlar).
Belgilari. O‘tkir urotsistitda ishtaha kamayadi, umumiy holsizlanish va tana haroratining ko‘tarilishi kuzatiladi. Siydik ajratish tez-tez va og‘riqli bo‘ladi. Hayvon bezovtalanadi, inqillaydi (asosan siydik ajratilgandan so‘ng). Siydik xaltasi devorining spazmi yoki uning siydik chiqish joyidagi shilliq qavatining shishi oqibatida og‘riq xuruji paydo bo‘ladi.
Siydik ajratish pozasi tez-tez qaytarilib turadi va bunda juda kam miqdorda siydik ajraladi.
Rektal tekshirilganda palpatsiyada xalta og‘riqli va bo‘sh bo‘ladi. Ajralib chiqadigan siydikning xajmi, agar buyraklar kasallanmagan bo‘lsa kamaygan bo‘ladi. Siydikdan ammiak xidi keladi, ko‘p shilimshiq modda saqlaydi, kamrok miqdorda oqsil bo‘ladi. Siydik cho‘kmasida ko‘p miqdorda leykotsitlar, pufak epiteliysi, mikroorganizmlar, qisman eritrotsitlar, ammiakli achishda trepelfosfat kristallari yoki siydik kislotali ammoniy topiladi. Yiringli yallig‘lanishda siydikda yiringli ekssudat, gemorragik yallig‘lanishda qon, yarali emirilishda siydikdan murda xidi keladi va nekrozga uchragan to‘qima parchasi topiladi. Surunkali urotsistitda ham o‘tkir urotsistit belgilari kuzatiladi, lekin ular sust namoyon bo‘ladi. Siydik pufagida kuchli ravishda ammiakli bijg‘ish yuz beradi.