16-боб. Давлат бюджети

16-БОБ. ДАВЛАТ БЮДЖЕТИ

Режа:

• Режа:
• Давлат бюджетининг моҳияти, функциялари ва аҳамияти
• Давлат бюджети даромадлари
• Давлат бюджети харажатлари
• Бюджет дефицити ва уни молиялаштириш

1. Давлат бюджетининг моҳияти, функциялари ва аҳамияти

• Давлат бюджетининг характерли хусусиятлари

• Бевосита давлат
• (ҳукумат)га
• тегишлилик

• Ягоналик (бирлик) ва марказлашувнинг юқори даражадалиги

• Бюджет ресурсларини шакллантириш ва улардан фойдаланишда демократизм

• Демак, давлат бюджети дейилганда, энг аввало, икки тушунчанинг қўшилишини тушунмоқ керак

• 1) бюджет – иқтисодий (молиявий) категория сифатида

• 2) бюджет – мамлакатнинг асосий молиявий режаси сифатида

• Давлат бюджетида, молия тизимининг бошқа бўлинмаларидан фарқли ўлароқ, икки тушунчанинг терминологик қўшилиши мавжуд

• 1) давлат миқёсида ялпи ички (миллий) маҳсулотни тақсимлаш натижасида вужудга келадиган иқтисодий (молия-вий) муносабатлар (иқтисо-дий категория) шакли сифатида давлатнинг асосий молиявий режаси

• 2) шу категориянинг намоён бўлиш шакли сифатида давлатнинг асосий молиявий режаси

• Ялпи ички (миллий) маҳсулотни давлат бюджети орқали тақсимлаш, бир вақтнинг ўзида, ўзаро боғланган ва маълум даражада нисбатан мустақил бўлган уч босқичга ҳам эгадир

• умумдавлат пул фондини шакллантириш (бюджет да-ромадлари)

• ҳудудий ва маълум мақсадларга мўлжалланган кўп сонли бюджет фондларини яратиш

• бюджет фондидан фойдаланиш (бюджет харажатлари)

• Бюджет фондини шакллантиришда икки хил тушунчадан фойдаланилади

• Бюджетга тўловлар (солиқлар, ажратмалар, божлар ва бошқалар)

• Давлат бюджетининг даромадлари

• Давлат бюджетининг иқтисодий мазмуни деганда умумдавлат пул фондини шакллантириш, маблағларни бюджетлар ичида тақсимлаш ва субъектларни бюджетдан молиялаштириш натижасида вужудга кела-диган, ўзаро боғланган тақсимлаш муносабатларининг бутун комплекси тушунилади.

• Мамлакатнинг асосий молиявий режаси кўринишида қону-ний расмийлаштирилган, давлат пул фондларини яратиш (шакл-лантириш) ва улардан фойдаланиш борасидаги иқтисодий (мо-лиявий) муносабатлар мажмуига давлат бюджети дейилади

•