15-Ma’ruza Togʻ jinslaridagi strukturaviy bogʻlanishlari haqida. Yer osti suvlarining fizik xossasi va ximik tarkibi. Reja

Tog' jinslarining magnit xossalari. Barcha jinslar katta yoki kichik darajada magnitdir. Buning sababi shundaki, jins hosil qiluvchi minerallarning aksariyati paramagnitlar guruhiga kiradi. Bundan tashqari, jinslar deyarli har doim ma'lum miqdorda ferromagnit birikmalarni o'z ichiga oladi (masalan, magnetit, pirrotit, ilmenit, gematit va boshqalar).
Tog' jinslarining magnit xususiyatlarini tavsiflovchi parametrlar sifatida odatda magnit sezgirlik va qoldiq magnitlanish qiymatlari qo'llaniladi.
Magnitlanish (I) - bir xil magnit maydon ta'sirida tog 'jins hajmining birligi uchun hosil bo'lgan magnit moment. Bu qiymat vektor hisoblanadi. Uning o'lchami gs/sm ^{3 ni tashkil} qiladi.
Ba'zi moddalar (ferromagnitlar) uchun magnitlanish tashqi magnit maydonning murakkab funktsiyasidir, boshqalari uchun (dia - va paramagnetlar) - ma'lum maydonlar va harorat oralig'ida bu funktsiya chiziqli bo'lishi mumkin:
I = ϰH,
bu erda I magnitlanish, H - magnit maydon kuchi, s - magnit sezgirlik. Shuning uchun magnit sezuvchanlik magnitlanish va uni yaratgan tashqi magnit maydon o'rtasidagi mutanosiblik koeffitsienti bo'lib, magnitlanishning magnit maydon kuchiga nisbatiga son jihatdan tengdir.
s = I/H.
Mineral va jinslarning aksariyati kuchli paramagnitiklar guruhiga kiradi (masalan, pirit, rutil, epidot, shpinel, turmalin, augit, shoxli, siderit, dolomit, biotit va boshqalar).
Tegishli ferromagnit minerallarga mahalliy temir kiradi, ularning magnit sezgirligi minglab birliklarga etadi. Ko'pgina temir minerallari ferromagnit (magnetit, titanium-magnetit, pirrotit va boshqalar). Magnititning magnit sezuvchanligi 20 ga etadi, boshqa minerallar uchun - 0,4 dan oshmaydi.
Tog' jinslarining magnit xossalari ularning kimyoviy - mineralogik tarkibi va tuzilishi - jinslardagi dia -, para - va ferromagnit minerallarning nisbati va ularning o'zaro bog'liqligi bilan belgilanadi.
Nazorat savollari:

1. 
   Tog' jinslarining fizik xususiyatlarini sanab bering?
   
2. 
   Tog' jinslarida qanday strukturaviy bog'lanishlar mavjud?
   
3. 
   qanday farq qiladi?
   

4. Tog` jinslari skeletining zichligi tog` jinslarining g`ovakligi va namligiga bog`liqmi?
5. Tog` jinslarining termofizik, elektr va magnit xossalari haqida gapirib bering?