15-Ma’ruza Togʻ jinslaridagi strukturaviy bogʻlanishlari haqida. Yer osti suvlarining fizik xossasi va ximik tarkibi. Reja

Tog' jinslarining zichligi muhim muhandislik-geologik xususiyatdir. Tuproqshunoslikda quyidagi ko'rsatkichlar jinslarning og'irligini tavsiflaydi:
Tog' jinslarining solishtirma og'irligi, jinsning zichligi, tosh skeletining zichligi.
Tog' jinslarining solishtirma og'irligi (ɣ) - bu qattiq mineral zarrachalar og'irligining ( g _m ) ularning hajmiga ( v _m ) nisbati:
ɣ = g m / _{V m}
Raqamli ma'noda solishtirma og'irlik g'ovak bo'lmaganda tog' jinsi skeletining birlik hajmining og'irligiga teng. Odatda, g / sm ³ jinslarning o'ziga xos og'irligi uchun o'lchov birligi sifatida ishlatiladi . Ko'pgina jinslarning o'ziga xos og'irligi 2,5 dan 2,8 g / sm ^{3 gacha} . Tosh tarkibidagi og'ir minerallar tarkibiga ko'ra, u 3,0 - 3,4 g / sm ^{3 gacha ko'tariladi} .
Tog' jinslarining zichligi muhim jismoniy xususiyat bo'lib, jinslarning strukturaviy va tekstura xususiyatlarini tavsiflaydi. U tog' jinslarining tayanch devoridagi tabiiy bosimini hisoblash, yon bag'irlari va ko'chki yonbag'irlarining barqarorligini hisoblash uchun to'g'ridan-to'g'ri hisoblash ko'rsatkichi sifatida ishlatiladi.
r = g / v; g/sm ³
r-zichlik - buzilmagan qo'shilgan tabiiy namlik bilan tog' jinslarining birlik hajmining og'irligi. Cho'kindi jinslarning muhim qismining (qumli, gilli, karbonatli va boshqalar) zichligi ko'p jihatdan ularning g'ovakliligi va namligiga bog'liq. Kimyojenik, metamorfik va magmatik jinslarning zichlik qiymati asosan ularning mineralogik tarkibi bilan belgilanadi, chunki bu jinslarning g'ovakligi odatda ahamiyatsiz. Shunday qilib, magmatik va magmatik jinslarning zichligi 2,5 - 3,50 g / sm³ oralig'ida o'zgaradi .
Cho'kindi jinslar - 1,30 - 2,40 g / sm³ oralig'ida lyoss, gil va qumli jinslar , loytoshlar, alevolitlar -2,20 - 2,50 g / sm ³ , ohaktoshlar -2,4 - 2,60 g / sm ³ , mergellar - 2,10 - 2,10 g / sm ³ .