14-mavzu. Qon aylanish tizimining yosh xususiyatlari va gigiyenasi reja

Yurak va qon tomirlar



perikard qopchasi

perikard

Qorinchalar aro to’siq
ventricle
I kkita qorinchaning ko’ndalang kesimi
Yurakni devori. Yurak devori turli qalinlik va strukturadagi uchta qatlamlardan tashkil topgan.
Endokard

• 
  Miokard
  
• 
  Epikard
  

Epikart va perikardning ichki tomomoni orasida ingichka siroz bo’shlig’i yotadi, kam suyuqlik bilan to’lgan bo’ladi. Qaysiki perikard qopchasidagi yurakning funksion (ishqalanadigan) harakatini ta’minlaydi. Miokard 0.7 sm qalinlikda o’ng qorinchada joylashgan. Chap qorinchaning devori, chunki uning yuqori bosimi va ketma-ket ko’tarilgan og’irlik hisobiga o’rtacha 1.4 sm qalinlikda bo’ladi.




Yurakning o’tkazuvchanlik tizimi
Impul’s o’tkazilishi va yurak muskul siqilishi bir qancha farqlarni namoyon qiladi. Sinus tugunidan atrio qorincha tuginiga boradi undan gis tugini bo’ladi. Gis tugini tolasimon yurak sneltiga harakatni boshlaydi va uni qorincha miyokardiga o’tkazadi. U yerda u birinchi tugun sohasi bo’ylab ichki qorincha pardevoriga o’tadi. Shuning uchun purkenji tolalari tomonidan taqsimlanadi va bu butun qorincha miyokardi orqali yuz beradi.
Tojsimon arteriyalar faqat yurak muskulini taminlaydi ular tezda aorta klapani tepasidagi aortadan paydo bo’ladi va ularning yirik tarmoqlari miokard bo’ylab yuboriladi va bu ularning tashqaridan yurak muskuliga kiradigan terminal tarmoqlai orqali yuz beradi.


Yurak va qon tomirlari. Embrion qon aylanish.
Tug`ilmagan bolaning qon tizimi tug`ilgan bolanikiga qaraganda farqli bo`ladi. Tug`ilmagan bolaning o`pkalari hali ishlamaydi, unda gazlar almashinuvi bo`lmaydi, qonning asosiy qismi o`ng bo`linmadan chap bo`linmaga o`tadi. O`ng bo`lma orqali o`pka arteiyasiga yetadigan qon aortada qisqa doira orqali oqadi. Embrion qon aylanishda kerakli gaz almashinuvi placentada qatnashadi. Kislorodga yaxshi to`yinmagan qon plastinkaga ikkita umbilical arteriolar orqali oqadi. Kislorodga to`yingan qon bola organizmiga umbilical vena orqali qaytib keladi. Tug`ilishdan kryin o`pkalar kengayadi va o`pkadagi qon aylanishularning qo`shilib rivojlanishi natijasidan rivojlanadi. Bir vaqtning o`zidan oval va arteriosus yopiladi, bu o`zgargan bforamen `sim farqlari natijasida sodir bo`ladi.
Arterial tizim hamma tizimli sirkulyatsiya aorta orqali oqadi. 2 ta korona qon tomirlarining paydo bo`lishida keyin, aorta arki sifatida egiladi va so`ng umurtqa ro`parasidagi chap tomonida pastga boradi. Aorta diafragmani kesib o`tadi qorin aortasi sifatida, bu to`rtinchi bel umurtqa suyagiga to`g`ri keladi va ikkita ilik atreryasiga bo`linadi. 2 ta katta tomir tizimi, bosh va oyoq qo`llarni taminlovchi, aortik yoyidan ajraladi. O`ng tomondan chiqadigan birinchi sohasi (tomir) o`ng sapclavin va o`ng carotid arterialarning umumiy asosiy qismidir. Aorta arkidan chiqadigan ikkinchi va uchinchi sohalar (tomirlar) chap umumiy katorit arteriyasidir.

Oldingi ichki qorincha tarmog’i
Aortadan chiqqandan keyin o’ng tojsimon arteriya tojsimon egatchalarga kiradi. Avval o’ng yurak bo’lmasi ostida keyin o’ng yurak chegarasi atrofida yurak diafragmatik yuzasi tomonga tomonga harakat qiladi. U orqa ichki qorincha tarmog’ida tugaydi. Qaysiki yurak apeksiga tomon harakat qiladi.

Katta yurak venasi

O’ralgan tarmoq

Chap tojsimon arteriya

Aorta

O’pka venalari

O’ng tojsimon
arteriya

O’ng yurak bo’lmasi

O’pka arteriyasi

Yuqori vena chuqurligiu

Chap yurak bo’lmasi



O’rta yurak venasi

Orqa ichki qorincha
tarmog’i

Kichik yurak venasi

Tojsimon sinus