14 Mavzu. Ko‘priklar arxitekturasi Reja: Kо’priklar konstruksiyasi va ularning zamonaviy turlari

Karlov ko‘prigi – Praga shahridagi Vltava daryosi ustiga qurilgan ko‘prik, Praganing Malaya Strana va Stare Mesto kabi tumanlarini o‘zaro birlashtirib turadi.

Ko‘prik qurish ishlari 1357 yili boshlandi. Ko‘prik uzunligi 520 metr. Karlov (Karl) ko‘prigi qurilishi 100 yildan ortiq vaqt mobaynida davom etgan kamdan-kam ko‘priklardan biri.
Xadju ko‘prigi (Khaju Bridge). Eng mashhur arkali tosh ko‘priklardan biri bo‘lgan Xadju Eronning Isfaxon shahrida bo‘lib Zayande daryosini (Zayandeh River) kesib o‘tgan. Uzunligi 105m, kengligi 14m bo‘lib, materiali – tosh va g‘isht. 1650 yilda shoh Abbos II ning buyrug‘iga ko‘ra, avvalgi ko‘prikning poydevori ustida tiklangan. Me’moriy ahamiyati hamda naqshinkor gullar bilan bezatilishi jihatidan u tengsiz bo‘lib, bir yo‘la uchta – daryodan o‘tish vositasi, to‘g‘on va odamlarning dam olish joyi funksiyasini bajaradi. Ushbu inshoot ikki qavatdan iborat. Yuqori qavatda o‘rta yo‘l ot mingan yo‘lovchilar va ot-aravalar, chekkadagi yo‘llar esa piyodalar o‘tishi uchun mo‘ljallangan edi. Ko‘prikning o‘rtasida atrofni tomosha qilish va hordik chiqarish uchun mo‘ljallangan ikkita sakkiz burchakli ayvon bor. Quyi qavatdan esa faqat piyodalar o‘tishi mumkin bo‘lib, u yer ko‘pchilik uchun dam olish joyi bo‘lib xizmat qiladi.

Ko‘prik tagida joylashgan shlyuzlar zarur hollarda Zayande daryosining suvi satxini muvofiqlab turish imkonini yaratadi. Bu chora ko‘prikdan daryo oqimi bo‘ylab yuqoriroqda joylashgan ko‘plab bog‘larni suv bilan ta’minlash maqsadida amalga oshirilgan. Britaniyalik siyosatchi lord Jorj Kerzon Xadju ko‘prigini – “Dunyodagi eng mahobatli ko‘prik” deb atagan edi.
Kintay ko‘prigi Tokiodagi Nihonbashi hamda Nagasakidagi Meganebashi ko‘priklari bilan birga Yaponiyadagi eng mashhur uchta ko‘prikdan biri hisoblanadi. 1673 yilda qurilgan bu ko‘prik ikki marta qayta ta’mirlangan. Hozirgi kundagi mavjud inshootning tiklangan sanasi 1673 yil deb hisoblanib, u 1950 yili to‘fon tufayli vayron bo‘lgan.

Buxoro viloyatiga qarashli Romitan tumani aholisi uzoq yillardan beri qadimiy tosh ko‘priklari borligidan faxrlanib keladilar.