14-ma'ruza. Ekspert tizimlar turlari, yaratish bosqichlari va sinflari

8. Ekspert tizimlarni sinflash

ETini klassifikatsiya qilishning turli yo`llari mavjud. Bajaradigan vazifasi bo`yicha ETlar quyidagilarga bo`linadi [1-5, 9-14]:

-umumiy vazifani bajaruvchi ET-bu tashxis, loyihalashtirish va bashorat qilish masalalarini yechishga mo`ljallangan muammoli-yo`naltirilgan ET;

• 
  maxsuslashtirilgan ET-bu maxsus masalalarni yechish uchun mo`ljallangan ET, masalan, atom elektr stansiyalarida holatlarni nazorat qilish.
  

Tashqi muhitga bog`liqlik darajasiga qarab ETlar quyidagi turlarga ajratiladi [11-15]:

- statik ET, tashqi muhitga bog`liq bo`lmaydi;

- dinamik ET, tashqi muhit dinamikasini hisobga oladi va real vaqt rejimida masalani yechish uchun mo`ljallangan.

Foydalanish turiga qarab ETlar quyidagilarga bo`linadi:

- izolyatsiyalangan ET;

- boshqa tizimga kirish-chiqishga mo`ljallangan ET;

- gibrid ET, boshqacha qilib aytganda, BB va boshqa dasturiy vositalar bilan integrallashgan ET.

Yechiladigan masalaning murakkabligiga qarab ETlar quyidagilarga bo`linadi:

- oddiy ET - 1000 tagacha oddiy qoidalarni o`z ichiga oladi;

- o`rta ET - 1000 dan 10000 tagacha strukturalashgan qoidalarni o`z ichiga oladi;

- murakkab ET - 10000 dan ziyod strukturalashgan qoidalarni o`z ichiga oladi.

Qurish jarayoniga qarab ETlar quyidagilarga ajratiladi:

- tadqiqiy-namunaviy ET, u minimal BBga ega bo`lib, 1-2 oy ichida yaratiladi;

- taqdimotli namunaviy ET, u 2-4 oy muddatida yaratiladi, masalan, LISP, PROLOG, CLIPS tillarida;

- ishlab chiqarishga mo`ljallangan namunaviy ET, u 4-8 oyda yaratiladi, masalan, to`liq BBga ega bo`lgan CLIPS (yoki shunga o`xshash) tilida yaratiladi;

- tijoratga mo`ljallangan namunaviy ET, u 1,5-2 yilda yaratiladi, masalan, to`liq BBga ega bo`lgan C++, Java (yoki ularga o`xshash) tillarida yaratiladi.

14.7-rasm. ETni sinflash.