3. Mehnatga haq to’lashda dastlabki xujjatlarni rasmiylashtirish tartibi va texnikasi.
1. Buxgalteriya hisobida hujjatlarning roli va ahamiyati. Tashkilotlarda hujjat aylanishi biznes jarayonlarining ajralmas qismi hisoblanadi. Buxgalteriya hujjatlari korxonalarda ish vaqtiga ta'sir qiluvchi barcha hodisalarni yozma ravishda qayd etish uchun mo'ljallangan.Qonunchilik talablari, xususan, “Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida”gi qonunning qoidalari iqtisodiy sohadagi barcha hodisalarni hujjatlashtirishni majburiy qilib belgilab beradi. Hujjatlar buxgalteriya hisobini ro'yxatdan o'tkazish har qanday operatsiyalarning bajarilishini tasdiqlash uchun ishlatiladi, davom etayotgan jarayonlarning yozma dalili sifatida xizmat qiladi. Buxgalteriya hujjati - bu joriy voqealar, ularning bahosi va xo'jalik operatsiyasini ajratib turadigan boshqa mezonlarni qayd etish mumkin bo'lgan shakl. Buxgalteriya bo'limida qanday hujjatlar bo'lishi kerak. Buxgalteriya hisobida dastlabki hujjatlarni qanday rasmiylashtirish kerakUshbu material sizga quyidagi fikrlarni beradi: buxgalteriya ma'lumotlaridan foydalanuvchilar; buxgalteriya hisobini tashkil etish bo'yicha korxonaning vazifalari; birlamchi buxgalteriya hujjatlari, ularning turlari va majburiy rekvizitlari; hujjat aylanishi; buxgalteriya registrlari va ularning turlari; buxgalteriya hisoblari va ularning tuzilishi; kichik biznes hisoblarining soddalashtirilgan ish jadvali; buxgalteriya hisobini tashkil etishning turli shakllari.
2.Kassadaftarini yuritish tartibi va uni rasmiylashtirish texnikasi.Tashkilot naqd pullarining barcha tushumlari va berilishi kassa daftarida hisobga olinadi. Har bir xo‘jalik yurituvchi subyektda bitta kassa daftari tutiladi. Bu daftar sahifalari raqamlangan, ipcha bilan tikilgan va uning uchi so‘rg‘ichli yoki mastikali muhr bilan tamg‘alangan bo‘lishi lozim. Kassa daftaridagi varaqlar soni mazkur xo‘jalik yurituvchi subyekt yoki yuqori tashkilot rahbari va bosh buxgalterning imzolari bilan tasdiqlanadi. Kassa daftaridagi yozuvlar qoraqog‘oz vositasida sharikli ruchka, siyohqalam yoki siyoh bilan 2 nusxada amalga oshiriladi. Varaqlarning ikkinchi nusxalari qirqiladigan bo‘lishi kerak, ular kassirning hisoboti bo‘lib xizmat qiladi. Varaqlarning birinchi nusxalari kassa daftarida qoladi. Varaqlarning birinchi va ikkinchi nusxalari bir xil raqamlar bilan belgilanadi. Kassa daftarida o‘chirishlar va ta’kidlanmagan tuzatishlar qilish man etiladi. Qilingan tuzatishlar korxona kassiri, shuningdek, bosh buxgalterining yoki uning o‘rnini bosuvchi shaxsning imzolari bilan tasdiqlanadi. Kassir kassa daftariga yozuvlarni har bir order yoki uning o‘rnini bosuvchi hujjat asosida pul olingan yoki berilgan zahoti yozadi. Ish kuni oxirida kun davomida bajarilgan muomalalar yakunini hisoblab, kassadagi pul qoldig‘ini keyingi kunga o‘tkazadi va hisoboti sifatida ikkinchi nusxa (kun davomida kassa daftariga kiritilgan yozuvlar nusxasi) ni kirim va chiqim kassa hujjatlari bilan birga buxgalterga topshirib, unga kassa daftariga imzo chektiradi. Tashkilotlarda kassa daftari elektron (dasturiy) tarzda yuritilishi mumkin. Bunda kassir hisoboti ham elektron (dasturiy) tarzda yuritiladi. Ushbu hujjatlar keyingi ish kuni boshlangunga qadar tuziladi va ularning mazmuni bir xil bo‘lishi hamda kassa daftarining barcha rekvizitlarini o‘z ichiga olishi shart.Kassa daftari va kassir hisobotining varaqlari yil boshidan boshlab o‘sib borish tartibida raqamlanib, elektron (dasturiy) tarzda amalga oshiriladi. Kassa daftarining qo‘shimcha varag‘i va kassir hisoboti hujjatlari olingandan so‘ng, kassir ularning to‘g‘ri tuzilganligini tekshirib, imzolashi shart. Kassir hisobotga kassa orderlarini ilova qilib, imzolab buxgalteriyaga topshirishi lozim.
