13-Mavzu. Qishloq xo’jaligida baholarning shakllanishi va baholar tizimini takomillashtirish

Demak, bahoning miqdori tovar qiymatiga to’g’ri proporsional. Qiymat qonuni baho harakati qonuni bo’lgani bilan har doim ham va har qanday tovar uchun ham bir xil bo’lavermaydi. Bahoda faqat tovar qiymati emas, balki ayirboshlash sharoitlari, talab va taklif, bahoning davlat tomonidan tartibga solinishi (boshqarilishi) ishlab chiqaruvchi va iste’mol o’rtasida qiymatning taqsimlanishi ham aks etadi. Shuning uchun baho qiymatning ko’rinish shakli sifatida namoyon bo’ladi.

• Demak, bahoning miqdori tovar qiymatiga to’g’ri proporsional. Qiymat qonuni baho harakati qonuni bo’lgani bilan har doim ham va har qanday tovar uchun ham bir xil bo’lavermaydi. Bahoda faqat tovar qiymati emas, balki ayirboshlash sharoitlari, talab va taklif, bahoning davlat tomonidan tartibga solinishi (boshqarilishi) ishlab chiqaruvchi va iste’mol o’rtasida qiymatning taqsimlanishi ham aks etadi. Shuning uchun baho qiymatning ko’rinish shakli sifatida namoyon bo’ladi.

Bozor iqtisodiyoti sharoitida qishloq xo’jaligida baho quyidagi muhim vazifalarni bajaradi:

• Bahoning hisoblash yoki o’lchash vazifasi. Iqtisodiyotda bahoning turli tizimlari yordamida yalpi va tovar mahsulot ishlab chiqarish uchun sarflangan moddiy-pul xarajatlari, sof daromad, foyda kabi barcha qiymat ko’rsatkichlari rejalashtiriladi va hisobga olinadi;
• Bahoning rag’batlantirish vazifasi. Har bir xo’jalikning mahsulot sotishdan oladigan daromadi, eng avvalo, tovarning ishlab chiqarish xarajatlariga va bahosiga bog’liq bo’ladi. Tabiiyki, mahsulot bahosining ko’tarilishi shu mahsulotni ishlab chiqarish hajmini ko’paytirishga undaydi;
• Bahoning taqsimot vazifasi. Tovarlar bahosining o’zgarishi moddiy tovarlarni qayta taqsimlash imkonini beradi. Bundan tashqari baho yordamida qo’shilgan qiymatni, sof daromadni va h.k.larni taqsimlash va qayta taqsimlash amalga oshiriladi, shuningdek kengaytirilgan takror ishlab chiqarish va noishlab chiqarish sferasini moliyalashtirish amalga oshiriladi;
• Bahoning tartibga solish (boshqarish) vazifasi. Baho orqali ishlab chiqarish va iste’mol, talab va takliflar o’rtasida aloqa o’rnatiladi. Mehnat va ishlab chiqarish vositalarining tarmoqlar o’rtasida taqsimlanishi ham baho orqali amalga oshadi.