13-mavzu. Keynschilik va yangi keynschilik

6-rasm. 7-rasm.

I₁ I₂ I

Yuqorida aytilganlardan xulosa qilib, pul taklifi miqdori foiz stavkasiga va demak, investistiyalar hajmiga ham ta’sir ko’rsatadi deyish mumkin. Masalan, muomaladagi pul miqdorining M₁ dan M₂ ga o’sishi foiz stavkasini R₁ dan R₂ ga pasaytirdi va investistiyalar darajasini I₁ dan I₂

ga oshirdi (4-rasmga qarang).

Bu erda bir muammo bor. Uni J.M. Keyns “likvidlik tuzog’i” deb atagan. Uning mazmuniga ko’ra, pul massasi ko’payib boradi, lekin muayyan (foiz juda past) davrga kelib foiz me’yorining pasayishi to’xtaydi. Pulni ko’paytirish foydasiz bo’lib qoladi.

J.M. Keyns asarida likvidlik tuzog’ining ikki sababini ko’rish mumkin. Birinchidan, foiz stavkasi past bo’lganda (va demak, obligastiya qiymati yuqori bo’lganda) qimmatli qog’ozlar bozori ishtirokchilari uning oshishini kutadilar (obligastiyalar qiymatining pasayishini). Shuning uchun ular bugungi kunda qimmat obligastiyalarni sotib olmaydilar va o’z aktivlarini likvidli shaklda saqlaydilar (chayqovchilik sababi). Ikkinchidan, past foiz stavkasi pulni qimmatli qog’ozlar ko’rinishida saqlash xatarini qoplamaydi va ehtiyotkorlik sababidan kelib chiqqan holda odamlar o’z jamg’armalarini xavfsiz bo’lgan naqd pul ko’rinishida ushlab turishni afzal ko’radilar.