13. maruza matni7

 

4.3.  Ilmiy  izlanishning  yakuniy  hujjatlari.  Har  qanday  tajribali  ilmiy 

izlanishlarda tajribaning yakuniy hujjatlari bo’lib ilmiy hisobot, dissertasiya ishlari, 

monografiyalar, tavsiyanomalar xizmat qiladi. 

 

Ilmiy  izlanishni  ilmiy  adabiyotlar  bilan  to’ldirish  qismida  har  qanday  ilmiy 

PDF created with pdfFactory Pro trial version 

www.pdffactory.com

---

 

39

chop  etilgan  ishlar  tahlili  talab  darajasida  kiritilgan  bo’lishi  kerak.  Bu  talablar 

asosiy  fikr,  natijaning  haqiqiy  ishonchligi,  logik  tartibi,  aniqlik,  qisqalik  va 

ma’nolit  tajribadan  olingan  natijalarining  ilmiy  yakunini  yasash,  boshqacha 

aytganda, ilmiy izlanish ishini yozish, avtor tomonidan original fikrini bayon qilish 

va  uning  logik  ketma-ketligi,  to’plangan  ashyolarni  o’z  ichiga  olib,  ularni 

guruhlarga bo’lish, tahlil va yaxlit ilmiy ishni barpo qilish bilan tugallanadi. Ilmiy 

izlanish  ishining  hisoboti  standart  talabiga  binoan  tiklanadi.  Bu  standart  talablari 

umumiy  hisobotlar  talabi,  ilmiy  izlanish  hisobotlarining  tuzilish,  tiklash 

qoidalaridan iborat. 

Ilmiy  izlanish  ishining  hisoboti - texnik  hujjat bo’lib, qilingan  ishlar  haqida 

yakuniy  ma’lumotlarni  (yoki  uning  ma’lum  bir  davri  uchun)  o’z  ichiga  oladi. 

Hisobotni  tayyorlash  vaqtida,  javoblar  shaxs  davlat  ilmiy  ishlarni  qayd  qilish 

tartibiga  binoan  tasdiqlangan  ma’lumotnoma  kartochkasini  to’ldiradi.  Hisobotga 

bo’lgan  umumiy  talab:  ishni  bayon  qilishda  aniqlik  va  ketma-ketlik  (tartibi), 

argumentlar  tasdig’i,  qisqalik  va  fikrning  aniqligi,  bayon  etilgan  fikrning 

takrorlanmasligi tavsiyaning asoslanganligi va tavsiyalar. 

Ilmiy  izlanish  ishi  hisoboti  muqova,  bajaruvchilar  ro’yxati,  referat,  qismlar 

ro’yxati,  shartli  belgilarning  ma’nosi,  simvollar,  birikmalar  va  terminlar,  kirish, 

asosiy qism, xulosa, foydalangan adabiyotlar va ilovalarni o’z ichiga oladi. 

 

Hisobotning kirish qismida belgilangan muammolar yaratishda boshlang’ich 

matnlar  va  asoslar,  ushbu  izlanishning  bu  kun  zarur  ekanligini  ko’rsata  bilishi 

kerak.  Mavzuning  bu  kunda  aktual  va  original  ekanligini  ko’rsatib  boshqa  fanlar 

rivoji bilan bog’liqligini isbotlay olishi kerak.  

 

Hisobotning  asosiy  eksperimental  izlanish  natijalari,  ularni  umumlashtirish 

va  baholash  kabi  masalalardan  iborat  bo’ladi.  Bu  eksperiment  qismida  olingan 

ma’lumotlar tahlili natijasida olingan ilmiy ashyolar o’z davlatimizda qilinayotgan 

o’xshash  ishlar  va  chet  davlatlarda  yig’ilgan  ma’lumotlar  bilan  taqqoslanadi, 

ishning  butunlay  yakunlanganligini  (o’rganilgan  muammoga  nisbatan)  va  olingan 

ma’lumotlarning  ishonchligi  ko’rsatiladi.  Tajribadan  olingan  ma’lumotlar  tekst 

qismi  bilan  yakunlanadigan  jadvallar  izlanish  obyekti  va  tajriba  uslubiyati,  tajriba 

o’tkazilgan  joy  sharoiti  va  boshqalarni  ham  biriktiradi.  Eksperimental  ashyolar 

faqat  jadvallar  yoki  grafik  ko’rinishidagi  misollarda  ko’rsatilishi  lozim. 

Eksperimental  ashyolar  soni  ulardan  statistik  baho  berish  va  tajriba  variantlari 

farqlarini ko’rsatib berish uchun tahlil qilish yetarli bo’lishi kerak.  

 

Boshqa adabiyotlarda olingan ashyolar,  ularning  mualliflari,  nomi  va  yillari 

aniq  ko’rsatiladi.  Har  qanday  hisobot  tahlilida  kutilmagan  yoki  sistematik  xatolar 

majmuasini  ko’rsatishi  shart.  Eksperimental  ishlar  statistik  tahlil  qilinib,  qaysi 

uslubda  amalga  oshirilgani  yoziladi.  Xulosa  qismida  ilmiy  izlanishning 

natijalaridan  olingan  qisqa  xulosalari,  ishlab  chiqarishga  tavsiya  qilingan 

yangiliklar,  amaliy  ekonomik  samaradorligi  va  xalq  xo’jaligidagi  ilmiy,  sosial 

qimmati  ham  yoritiladi.  Hisobotda  qo’shimcha  qilib  patent  izlanishlar  ma’lumoti, 

chop etilgan maqolalar, avtorlik guvohnomalari, patentlar ham sanab o’tiladi.