13. maruza matni7

MUSTAQIL  IShLASh  UChUN  SAVOLLAR 

 

1.  Mineral va organik o’g’itlarni to’g’ri qo’llash qanday masalalarni hal qiladi? 

2.  Fanning maqsad va vazifalari nimalardan iborat? 

3.  Fanning o’rganish obektlari nima? 

4.  Fanning rivojlanish tarixi haqida tushuncha bering? 

5.  Metod, metodika, metodologiya qanday masalalarni hal yetadi? 

 

 

 

 

 

 

 

PDF created with pdfFactory Pro trial version 

www.pdffactory.com

---

 

7

MA’RUZA № 2 

 

MAVZU: ILMIY FAOLIYaT VA UNING BELGILARI, ILMIY 

MUASSASALAR 

(2 SOAT) 

Reja: 

1.  Ilmiy bilim haqida tushuncha.  

2.  Ilmiy tadqiqotni tavsifi 

3.  Ilmiy tadqiqotning tuzilishi. 

4.  Ilmiy tadqiqot materiallarini aniqlanishi. 

 

TAYANCH TUS’HUNCHALAR: 

 

Ilm  haqida  tushuncha,  Ilmiy  bilim  sistemasi,  Ilmiy  tadqiqotning  tuzilishi 

ilmiy gipoteza, muammo, ) muammoni tuplash yoki yaratish 

 

 

1. Ilm - murakkab umumiy sosial ko’rinish, uning asosiy maqsadi yangi ilm 

olish va uning asosida yangi usullar yaratish, yangi masalalar yechish. 

Ilm  -  bu  ilm  sistemasi,  bu  shaxslarning  ongli  saviyasidir.  Shaxslar  ilm 

natijasida dunyoni keng miqyosida bilishga harakat qilishadi. 

Ilm - murakkab informasion sistema. U yangiliklarni yig’ishda, uni tahlil va 

qayta ishlash uchun kerakdir. 

Ilmni  ikki asosiy  funksiyasi  mavjud: bilim  funksiyasi  va amaliy  funksiyasi.  Bular 

ilmni  har  tomonlama  ko’rinishiga  to’g’ri  keladi,  ya’ni  ilm  informasion  sistema, 

shaxslarning keyingi faoliyatini o’rganish uchun va natijalarini amaliyotda qo’llash 

uchun. 

Ilm  –  mustaqil  sistema  sifatida  bir-biriga  bog’langan  uchta  elementlardan 

iborat:  bilimni  to’plash;  shaxslarning  faoliyati;  tegishli  korxonalarning  faoliyati. 

Demak  ilm  bir  butun  sosial  sistema  uz  ichiga  oluvchi  doimiy  rivojlanib  to’rgan 

shaxslarning faoliyatini. 

Ilmiy bilim sistemasi quyidagicha tavsiflanadi: 

1. Ilm tarmog’i bo’yicha ijtimoiy ilm, texnikaviy ilm va tabiiy ilm; 

2. Ilmiy fanlar bo’yicha: matematika, fizika, kimyo, fizikaviy kimyo va b. 

3. Ilmiy  faoliyati  natijalari  bo’yicha:  publikasiyalar,  ixtiro,  patent,  konstruktorlik 

ish, tajriba – texnologik ish va boshqalar. 

Ilmiy  ish,  ilmiy  faoliyat,  ilmiy  mehnat,  bu  shunday  ilm  faoliyatiki,  yangi 

ilmiy bilimlarni, texnika va texnologiyani o’rganishga, sistemaga solishga va qayta 

ishlashga  qaralgan.  U  yangi  texnologiyani  yaratish,  mahsulotni  xususiyatlarini 

yaxshilash,  mahsulotni  qayta  ishlash,  yangi  ilmiy  bilimni  sistemalashtirish  uchun 

yo’naltiriladi.  Ilmiy  ishni  natijalari  quyidagi  asosiy  ko’rsatkichlar  bilan 

ifodalanadi:  originalligi  va  yangiligi  bilan,  takrorlanmagan  natijalari  bilan, 

yakkayu  yagona  bo’lishi  kerak,  tavakkalligi  bilan,  chunki  izlanish  har-xil 

ko’rinishda bo’lishi mumkin, ijobiy va salbiy. 

Ilmiy faoliyat tavsiflanadi: 

PDF created with pdfFactory Pro trial version 

www.pdffactory.com

---

 

8

•

  maqsadi  bo’yicha:  nazariy  rivojlanish,  yangi  texnikani  ishlab  chiqarish  va 

boshqalar; 

•

  ilmiy ish turi bo’yicha: fundamental, tabiiy; 

•

  ilmiy  ishlarning diapazoni bo’yicha:  ilmiy  muammo,  ilmiy  mavzu,  ilmiy savol 

va boshqalar; 

•

  tadqiqotni usuli bo’yicha: nazariy, tajriba, aralash.