13. maruza matni7

2.Ilmiy tadqiqotni tavsifi. Ilmiy tadqiqot, yoki ilmiy tadqiqot ish har-bir ish 

jarayoniga  o’xshab  uz  ichiga  asosiy  uch  komponentni  oladi:  shaxsning  faoliyati, 

ya’ni ilmiy ish; ilmiy mehnat kuroli;  ilmiy mehnat ma’nbai. 

Shaxsning  faoliyati  konkret  bilim  usullariga  tayanadi  va  yangi  ilm  ottirish  yoki 

tadqiqot obyekti tug’risida yangi ma’lumot olishdan iboratdir. Ilmiy mehnat qo’roli 

–  bu  tadqiqot  obyektni,  uni  aniqlashga  shaxsning  faoliyati  yo’llanadi.  Tadqiqot 

obyektiga  kiradi:  hodisalar  aro  bog’lanishlar,  ilmning  xususiyatlari  va  moddiy 

olamning har-xil mehnat qurollari. Belgilangan maqsadiga ko’ra ilmiy tadqiqot bir 

necha  asosiy  turlarga  bo’linadi:  fundamental,  amaliy  va  texnologik.  Fundamental 

ilmiy  tadqiqotni  maqsadi  yangi  nazariya  yaratish.  Bu  ishlarda  tavakkallik  juda 

katta  va ijobiy natija olishligi 10 foizni tashkil etadi. Shunga qaramay fundamental 

izlanishlarni ahamiyati katta, chunki ilmni asosini tashkil etadi. 

Amaliy tadqiqot – yangi ishlab chiqarishni yaratish. Texnika ilmida u ilmiy bilimni 

rivojlanishiga  yo’nallgan.  Bu  tadqiqotda  tadqiqot  obyektlarga  kiradi:  mashinalar, 

uskunalar,  texnologiya,  struktura,  sunniy  tabiat.  Amaliy  tadqiqotni  amaliy 

yo’nalish  maqsadi  bu  tadqiqotni  natijalarini  80-90  %  ga  ijobiy  deb  hisoblasa 

bo’ladi. 

Texnologik  tadqiqot  –  amaliy  tadqiqotni  natijalarini  ishlatadi.  Bu  natijalar  tajriba 

modellarni, texnikani, texnologiyani yaratish uchun va bor texnikani texnologiyani 

rivojlantirish uchun ishlatiriladi.