13. Лекция кк этнологтя 2-к

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

30 

TEMA:Polineziya, Jan`a Zelandiya, Melaneziya, Jan`a  Gveniya, Mikroneziya 

Jobasi 

1. Poleneziya ha`m Jan`a Zelandiya xaliqlari . 

2. Melaneziya, Jan`a  Gveniya ha`m Mikroneziya xaliqlari. 

3. Materialliq ma`deniyati. 

4. Ruwxiy ma`deniyati. Dini-diniy tu`sinikleri. 

Tayanish tu`sinigi 

Poleneziya,  Jan`a  Zelandiya,  Melaneziya,  Mikroneziya  xaliqlari  ha`m  olardin`  turmis  ta`rizi, 

milliy  u`rp-a`detleri,  dini  ha`m  diniy  tu`sinikleri.  Innotsiattsiya  marasimi,  xaliqlarinin`  materialliq 

ha`m ruwxiy ma`deniyati.  

 

Poleneziyalilardin  kelip  shig`iwi:  Polineziyalilardin  boyi  (170-173  sm)  denesi  tu`nerip  turadi, 

shashlari  uzin  iyrek-  iyrek  bolip,  denesindegi  ju`nler  a`ste  o`sip,  saqali  ortasha  halda  o`sedi.  Beti 

u`lken,  murini  en`li  boladi.  Polineziyalilardin  barliq  tipi  Marqiz  ha`m  Tuamot  atawinin  shig`is 

ta`repinde  ushirasadi.  Polen`eziya  rasasina  avstraloidlardi  A.Uolles  jaqin  dep  aytadi.  Ayrim 

uqsasliqlarina  baylanisli  polineziyalilardi  qubla  evropalilar  olardi  evropoidliq  rasaga  jatqaradi 

(Eykshtedt,  Montandon).  Etnografiyaliq  jaqtan  bul  boljawlar  (misali,  Myul`man)  a`yyemgi  «ariy» 

yamasa  «indoevropa»  ma`deniyatina  jatqaradi.  Sebebi  olardin  ma`deniyati  ha`m  xaliq  poeziyasinda 

poleneziya miflerinin izlerin izleydi. Morfologiyaliq jaqtan polineziyalilar tipi Amerika indeytslerinin 

tipine  jaqin  bolip  qeledi.  Bugan  sebep,  olardin  dene,  shash,  murinlarindag`i  uqsasliq.  Biraq  buni  da 

moyinlaw mu`kin emes. Sebebi Tinish okean arqali Amerika materigi menen baylanista bolgan dewge 

bolmaydi.  En`  isenimli  uqsasliqti  qubla-shig`is  Aziyadan  tabiwg`a  boladi.  Solay  etip  polineziyalilar 

o`z tipine uqsas belgilerdin o`zine ta`nliligin bir  ta`repten mongoloidlar,  al basqa ta`repten Okeaniya 

negroidlarinan  izleydi.  Polineziyalilar  tipi  alip  barilg`an  uzaq  izertlewlerden`  son`  o`zlerinin  kelip 

shig`iwin  qubla-shig`is  Aziya  ha`m  Indoneziyag`a  alip  keledi.  Polineziyalilardin  kelip  shig`iw 

maselesinin basli deregi bolip qintan qinqa etnogenetikaliq beriliw bolip esaplanadi. Bul qintan-qinqa 

beriliwdin  a`hmiyetliligin  en`  birinshi  1838-42  jj  Okeaniyag`a  sho`lkemlestirilgen  Amerika 

ekspeditsiya qatnsiwshisi lingvist tilshi Xoreshio  (Goratsiy)  edi. Ol  geneologiyaliq an`izlardi izertley 

otirip,  bul  an`izlardin  ata-babalari  Aziyalilar  degen  juwmaqqa  qeledi.  Ol  bunin  kelgen`  jollarin 

aniqlawg`a  da  ha`reket  etti.  Onin  oylawinsha  bul  jol  Indoneziyadan  Jana  Gvineyanin  en`  jag`asinan 

melaneziya atawi arqali fidji ha`m Samoaga kelgen.