13. Лекция кк этнологтя 2-к

Meloneziyalilardin  kelip  shig`iwi:  Melaneziya  atawlarinda  burinnan  xaliq  jasap  kelmekte. 

Jergilikli tiykarg`i xalqi negroidlar rassasindag`i  buyra shashli qara den`eli adamlar bolip esaplanadi. 

Olardin ayirim turleri (papuas, pigmey, h.t.b.) basqa atawlarg`a qon`is basqannan son` qirilip ketken. 

Bo`lek atawlarda jasagannan sol olar a`sirler dawaminda ayiriqsha turmis qeshirip, o`zli-o`zi sonday-

aq  basqa  qorshap  turgan  ortaliqtag`ilar  menende  az  baylanista  bolg`an.  Demek  baylanis  bolg`an. 

Bug`an Okeaniya atawinda jasawshi qa`wimler arasindag`i ma`deniyattin` uqsaslig`i guwa bola aladi. 

---

 

31 

Sonday-aq tildin` taraliwi meloneziya tili jergilikli a`yyemgi dialektler tiykarinda duzilip, ol son` kelip 

qonislasqan  Indoneziyalilardin`  tilinede  o`z  ta`sirin  tiygizgenligi  ma`lim  boldi.  Meloneziyalilardin 

kelip shig`iw ma`selesi elege shekem qaran`g`i bolip kiyatir. Bug`an sebep meloneziyalilardin` hesh iz 

qaldirmaw yamasa ol jerdegi klimattin` evropalilar ushin qolaysiz boliwinda shig`ar. 

A`debiyatlardi  alip  qarasaqta  meloneziya  etnogenezine  arnalg`an  maqalalardi  tabiw  og`ada  qiyin. 

Ol haqqinda Grebner ha`m Reverstende qo`realmaymiz. Biraq Shpeyzer miyneti o`zine ilayiq diqqatti 

talap etedi. Melaneziya xaliqlarin antropologlar tiykarg`i to`rt tipke: papuas, negritoskiy, melaneziyali 

ha`m  janakamdonskiy  yamasa  shig`is  melaneziyalilar  dep  boledi.  Olardin  barlig`i  Okeaniya 

shaqabindag`i  negro-avstroidlar  yamasa  u`lken  rasadag`i  ekvatriallar  dep  ataladi.  Olardi  ekvatoriallar 

rasasina  denesinin`  qarali,  shashtin  buyralig`i,  salistirmali  turde  murinnin`  enliligi  jaqinlastiradi. 

Papuas  tipi  Jana  Gvineyanin  orayliq  boleginde  ushirasadi.  Sonday-aq  papuas  tipindegi  usasliqlardi 

jan`a britaniya ha`m isaqa Irlandiya  atawinda jasawshi qa`wimlerdin su`wretlerinde uqsasliqlardin bar 

ekenligin  ko`remiz.  Negroid  tipine  ta`sirs  qa`wimindegi  adamlar  qirip,  olar  jana  Gvineya  atawinin 

tawli  ha`mde  batis  rayonlarinda  jasaydi.  Bug`an  uqsas  gruppadag`i  adamlardi  Santo  jana  Gebrid 

atawinda  da  ushiratiwga  boladi.  :shinshi  tiptegi  adamlardi  Jana  Gvineya  atawinin  arqa  jag`alawinda 

jasawshi yaqomul qa`wimlerin kirgiziwge boladi, olar melaneziya tipindegi adamlar. Son`g`i to`rtinshi 

tipqe melaneziya gruppasindag`i ostrovityanlar jatip, olar jaka komdaniyada jasaydi.