13-dars mavzu: Mahalliy vaqt va mintaqa vaqti. Nuqtalar orasidagi vaqt farqini aniqlash. Dunyo vaqti Vaqt

S
shq
= 
(λ
 -
7°30') : 15°
= 
(48°-7°30') : 15° = 40°30':1
5°
= 
2,
7
Javob:
48° sharqiy uzunlikda joylashgan nuqta 3-soat mintaqasiga kiradi. (Izoh: agar natija 
qoldiq bilan chiqsa, sonning butun qismiga 1 raqami qo’shiladi. ya’ni obyekt keyingi soat 
mintaqasida joylashgan bo’ladi) 
2-amaliy mashg’ulot. 
Toshkentda mintaqa vaqti bilan soat kunduzgi 12°° bo’lsa, Toshkentda 
va Nukusda mahalliy vaqt bilan soat necha bo’ladi? 
Yechish:
bu masalani yechishda (3) formuladan foydalaniladi: 
m = M - N + f 
Toshkent shahri 4-soat mintaqasida joylashgan. Uning geografik uzunligi vaqt hisobida 
quyidagicha aniqlanadi: 
69° : 15° = 4,6 soat 
1 soat – 60 minut 
0,6 soat –x 
Bundan ko’rinib turibdiki, Toshkentning vaqt hisobidagi uzunligi 4 soat-u 36 minutga teng. 
Ushbu ma’lumotlarni formulaga joylashtiramiz va Toshkentdagi mahalliy vaqtni topamiz:
m = M - N + f = 12°° – 4 + 4 = 12
36
Toshkentda mintaqa vaqti bilan soat kunduzgi 12°° bo’lganda, mahalliy vaqt bilan kuzduzgi 
soat 12
36
bo’ladi. 
Nukus 60° sharqiy uzunlikda joylashgan. Uning geografik uzunligi vaqt hisobida quyidagicha 
aniqlanadi: 
60° : 15° = 4 soat 
Bundan ko’rinib turibdiki, Nukusning vaqt hisobidagi uzunligi 4 soatga teng. Ushbu 
ma’lumotlarni formulaga joylashtiramiz va Nukusdagi mahalliy vaqtni topamiz : 
m = M - N + f = 12°°- 4 + 4°° = 12°° 
Javob:
Toshkentda mintaqa vaqti bilan soat kunduzgi 12°° bo ’lganda, mahalliy vaqt bilan 
kuzduzgi soat 12
36
, Nukusda esa kunduzgi 12°° bo’ladi. 
3-amaliy mashg’ulot. 
Toshkent shahrida ertalab soat 10
30
bo’lganda, Anqara (Turkiya) 
shahrida soat necha bo’lishini hisoblang. 
Yechish:
Toshkent shahri 4-soat mintaqasida, Anqara shahri esa 2-soat mintaqasida 
joylashgan. Bundan bilishimiz mumkinki, ular orasidagi vaqt farqi 2 soatga teng, chunki
4-2=2 
(Yodga oling:
 
har bir mintaqa vaqti qo’shni mintaqa vaqtidan bir soatga farq qiladi
). 
Anqara shahri Toshkentga nisbatan g’arbda joylashganligi sababli berilgan vaqtdan 2 
soatni ayiramiz: 
10
30
- 2°° = 8
30