12-mavzu: O’zbekiston Respublikasi uy-joy kodeksi reja

bo’lim xizmat va maxsus turarjoylarni berib, ulardan foydalanish shartlarini mustahkamlaydi. Mazkur bo’lim doirasida xizmat va maxsus xizmat turarjoylarini berish tartibi, xizmat va maxsus turarjoylarni ijaraga berish shartnomasi tuzish, rasmiylashtirish va bekor qilish tartibi, mazkur sohadagi subyektlarning huquq va mnjburiyatlari belgilangan.

bo’lim turarjoy arendasini tartibga soladi. Bunda turarjoy arendasi shartnomasi va uni tuzish, turarjoyni arendaga berish, arendaga olingan turarjoyni tasarruf etish. arenda haqi, arenda shortnomasini o’zgartirish va bekor qilish asoslari, turarjoy arendasi shartnomasini qayta tiklash belgilangan.

bo’lim uy-joy qurish va uy-joy kooperativ uylaridagi turarjoylar yuzasidan vujudga keladigan turarjoy munosabatlarini tartibga soladi va unda uy-joy qurish hamda uy-joy kooperativining tashkil etilishi va faoliyati, kooperativ a’zolarining huquq va majbu- riyatlari, kooperativ a’zoligiga qabul qilish tartibi. kooperativ a’zola­rining huquqiy holati, turarjoylarni berish tartibi nazarda tutiladi.

ho’lim turarjoylardan foydalanish huquqini belgilaydi. Uning normalarida turarjoylarni almashtirish tartibi va asoslari, almashtirishni rasmiylashtirish va bunda talab etiladigan hujjatlar. turarjoyni ayriboshlash, munisipal, idoraviy uy-joy fondi va aniq maqsadli kommunal uy-joy fondidagi turarjoyni bronlashtirish tartibi, uning rasmiylashlirilishi, turarjoydan foydalanish huquqi m mustahkamlangan.

bo’lim ko’p kvartirali uydagi turarjoylar va yashash uchun mo’ljallanmagan joylar mulkdorlnrining umumiy mol-mulki tarkibi, mol-mulkdagi ulushni aniqlash, xarajatlarni saqlash, mulk huquqini amalga oshirish va xususiy uy-joy mulkdorlarining shirkati tushunchasiga oid umumiy qoidalar belgilangan.

bo’lim turarjoylar haqini, uy-joyni saqlash xarajatlarini va kommunal xizmatlar haqini to’lashga bag’ishlangan va unda turli uy-joy fondi uylaridagi turarjoy ijarasi shartnomasi haqini to’lash, uy-joyni saqlash xarajatlari, kommunal xizmatlar uchun to’lovlar o’z ifodasini topgan.

bo’lim uy-joy fondini saqlash faoliyaii. Uy-joy fondini boshqarish va bu sohadagi shartnomalarga oid qoidalar belgilangan

bo’lim yakunlovchi qoidalar sifatida, uy-joyga oid nizolarni hal etish va bu sohadagi qonunlarni buzganlik uchun javobgarlikning umumiy asoslarini belgilaydi.

Ta’kidlash lozimki. uy-joy munosabatlarini tartibga solishda Fuqarolik kodeksining ayrim moddalari alohida o’rirn tutadi. Xususan, FKning 171-moddasi, 210—212-moddalari va 35-bobi uy- joy munosabatlarini tartibga solish muhim qoidalarini belgilaydi. Masalan. 601-moddasi 3-qismiga ko’ra, aniq maqsadga qaratilgan kommunal uy-joy fondidagi uy-joyni ijaraga berish shartnomasi uy-joy to’g’risidagi qonun hujjatlarida nazarda tutilgan asoslar, sharoitlar tartibda tuziladi.
Bunday shartnomaga nisbatan FK 603, 604, 607, 609, 610- moddalarining, shuningdek 613-modda birinchi, ikkinchi va uchinchi qismlarining qoidalari qo’llanadi. FKning boshqa qoidalari. Agar uy-joy to’g’risidagi qonun hujjatlarida boshqacha tartib nazarda tutilgan bolmasa, aniq maqsadga qaratilgan kommunal uy-joy fondidagi uy-joyni ijaraga berish shartnomasiga nisbatan qo’llanadi. .
Fuqarolarning qulay yashash va faoliyat ko’rsatish muhiti bilan ta’minlanish maqsadida qabul qilingan Shaharsozlik kodeksi (04.04.2002-y.) uy-joy qurish va bu borada mutasaddi organlar vakolatlarini belgilab beradi.
Ayrim hollarda uy-joy qonunchiligi mavjud munosabatlarni tartibga solish imkoniyatiga ega bolmasa, bu munosabatni tartibga soluvchi normativ hujjat qabul qilinmagan yoki bekor qilingan bo’lsa, u holda qonunchilik talablaridan kelib chiqib bunday munosabatni tartibga solishda yerga oid qonun hujjatlari hamda arxitektura va shaharsozlik sohasidagi qonun hujjatlarining ana shu munosabatlarni tartibga solishga ta’lluqli qismi qo’llaniladi. Aynan yerga oid normalaming qo’llanilishining asosiy sababi uy-joy ko’chmas mulk hisoblanib, yer bilan uzviy bog’liq bo’lmasligidadir. Yer bilan bog’liq munosabatlarni tartibga solish qonunchilik ichida O’zbekiston Respubiikasining Yer kodeksi muhim o’rin egallaydi. Yer kodeksi 30.04.1998-yilda qabul qilingan bo’lib, 91-moddani o’z ichiga oladi. Yer kodeksining 1-moddasiga asosan yer umummilliy boylikdir, O’zbekiston Respubiikasi xalqi hayoti, faoliyati va farovonligining asosi sifatida undan oqilona foydalanish zarur va u davlat tomonidan muhofaza qilinadi.
Yer to’g’risidagi qonun hujjatlarining asosiy vazifalari hozirgi va kelajak avlodlarning manfaatlarini koo’zlab yerdan ilmiy asoslangan tarzda oqilona foydalanish va uni muhofaza qilishni, tuproq unumdorligini tiklash va oshirishni, tabiiy muhitni asrash va yaxshilashni, xo’jalik yuritishning barcha shakllarini teng huquqlilik asosida rivojlantirish uchun sharoit yaratishni, yuridik va jismoniy shaxslarning yer uchastkalariga bo’lgan huquqlarini himoya qilishni ta’minlash maqsadida yer munosabatlarini tartibga solishdan, shuningdek bu sohada qonuniylikni mustahkamlashdan iborat.
Yer kodeksi yer fondi, yer tuzish, yerga bo’lgan mulklilik hamda yer uchastkalariga bo’lgan huquqlar bilan bog’liq masalalarni atroflicha tartibga soladi.
Uy-joy munosabatlarini tartibga solishda mazkur sohadagi maxsus qonunlar muhim o’rin tutadi.
Uy-joy munosabatlari Respublikamizda yeng ko’p o’z manbasiga ega bo’lgan munosabat hisoblanadi. Zero, bu munosabatlarni tartibga solish uchun bir qator qonun va qonun osti hujjatlari qabul qilingan. Jumladan. «Davlat uy-joy fondini xususiylashlirish to’g’risida»gi (07 05.1993-y.) «Xususiy uy-joy mulkdorlarining shirkatlari to’g’risida» (04.2006-y.) «ipoteka to’g’risida»gi (04.10.2006-y.), «Notarial to’g’risida»gi (26.12.1996-y.)gi «Garov to’g’risida»gi (0 1.05.1998-y.) «Mulkchilik to’g’risida»gi (31.10.1990-y.) qonunlar u yoki bu ma’noda uy-joy qonunchiligi tarkibiga kiradi va bu munosahatlarni tartibga solishda muhim ahamiyat kasb yetadi.
Uy-joy munosabatlarini tartibga soluvchi mustaqillik yillarida yuzdan ortiq qonun osti hujjatlari qabul qilingan. Bularing barchasini sanab o’tmasdan asosiylarini ta’kidlab o’tish maqsadga muvofiqdir. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining «Uy-joy mulkdorlari shirkatlarining faoliyatini rivojlantirish borasidagi qo’shimcha chora-tadbirlar to’g’risida» (26 02.2002-y. PF-3038- sonli) Farmoni, «Uy-joy mulkdorlari shirkatlari faoliyatini tako- millashtirish borasidagi qo’shimcha chora-tadbirlar to’g’risida» (10.02.2005-y. PK-3-sonli), «Uy-joy qurilishi va uy-joy bozorini yanada rivojlantirish chora-tadbirlari to’g’risida» (16.02.2005-y. PK-10-sonli), «O’zbekiston Respublikasi Uy-joy fondini sovuq va issiq suv hisoblagich asbob-uskunalari bilan jihozlash investisiya loyihasini amalga oshirish chora-tadbirlari to’g’risida»gi (03.01.2007-y. PK-553-sonli) Qarorlari, O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining «O’zbekiston Respublikasida davlat uy-joy fondini xususiylashtirishni davom yettirish to’g’risida<> (01.03.1993-yil 114-sonli), «Xorijiy fuqarolar va fuqaroligi bo’lmagan shaxslar tomonidan O’zbekiston Respublikasida uy-joy sotib olinishini hamda doimiy yashash uchun Toshkent shahriga kelishni tartibga solish to’g’risida»gi (27.02.1999-y. 92-sonli) qarorlari va boshqalar