12-mavzu. Mustaqillik-yillarida qoraqalpog’iston respublikasi reja

Demografik jarayon. Ijtimoiy sohadagi о’zgarishlar 
Mustaqillik-yillarida respublikada ijtimoiy sohalar rivojlanishiga e’tibor kuchaydi. 1991- 
1996-yillarda Qoraqalpog’iston Respublikasida ma’lum demografik о’zgarishlar rо’y berdi. 
Tug’ilish (ming kishi hisobida) 1991-yildagi 36,4 dan 1996-yilda 25,0 kishiga qisqardi. 
Tug’ilishning kamayishi о’z о’rnida respublika aholisining о’sish darajasiga ta’sir etdi. 
Demografik о’zgarishning asosiy sabablaridan biri tug’ilishning kamayishi, aholining ijtimoiy- 
iqtisodiy va ekologik yashash sharoitlariga bog’liqdir. 1991-1996-yillarda respublikadan 
(kelganlarni chiqarib tashlaganda) 26,7 ming kishi kо’chib ketdi. 1996-yilda respublika aholisi 
143 ming 764 kishiga о’sdi, shundan shahar aholisi 69 ming 401 kishini, qishloq aholisi 74 ming 
363 kishini tashkil etdi. 1996-yilda aholining о’rtacha-yillik о’sishi 1,36 foizga teng bо’ldi. 
Ishsizlar soni 1996-yil oxirida 4,2 ming kishiga yetdi. 1996-yilda 16 ming ishchi о’rinlari 
yaratildi, jumladan, qishloq joylarida 8,5 mingta. Bu esa shahar va tuman mehnat birjalariga 
murojaat qilgan fuqarolarni ish bilan ta’minlash imkonini berdi. 
1996-yilda aholi jon boshiga pul daromadlari 9628,8 sо’mni, xarajatlar esa 6300 sо’mni 
tashkil etdi yoki 1995-yilga nisbatan 2,2 va 2,3 marta kо’paydi. 
Daromadlarning kо’payishi iste’mol bozoridagi vaziyatni jonlantirdi. Aholi jon boshiga 

---

tovar aylanishi hajmi amaldagi narxlarda 5 ming 36 sо’mlikni tashkil qildi va 2,1 martaga, 
solishtirma narxlarda esa 8,8 foizga о’sdi. Pullik xizmat 2,8 marta, maishiy xizmat 2,7 martaga 
kо’payib jon boshiga 679 va 108 sо’mni tashkil etdi. Lekin shunga qaramasdan aholi jon boshiga 
xizmat kо’rsatish hajmi О’zbekiston Respublikasi kо’rsatkichidan 2,2 marta kam bо’ldi. 
1996-yilda aholiga 7,2 milliard sо’mlik iste’mol mollari sotilgan. Bu amaldagi narxlarda 
1995-yildagiga nisbatan 2,1 marta kо’p. Tovar aylanishining jami hajmi 10,3 foizga yoki 350,5 
million sо’mlikka kо’paydi. Tovar oborot hajmida davlat sektorining ulushi pasayib, nodavlat 
sektoriniki о’sib bordi. Rasmiy savdo tarmoklariga nisbatan iste’mol va buyum bozorlarida holat 
ancha yaxshilandi, jami tovar oborotida ularning ulushi 20 foizga yetdi. 
Ijtimoiy sohada rivojlanish ta’min etildi, 1999-yilning birinchi yarmida aholi jon boshiga 
kirim 17 ming sо’mni tashkil etdi. Shu davrdagi tovar aylanmasi 15286 million sо’mni tashkil 
etdi. 1998-yilda ishchi-xizmatchilarning oylik maoshi 1,5 barobar oshdi. 
Respublikada 70 ta tibbiy muassasa (9485 о’rin), 246 ambulatoriya poliklinika 
muassasasi, ularning tarkibida 20 qishloq uchastka vrachlik punkti, 6 shahar va mahalla vrachlik 
punkti, tuman markaziy poliklinika, 20 respublika va shahar hamda kasalxonalar bn birlashgan 
20 po- liklinika. 3 bolalar poliklinikasi, 2 respublika muassasalariga qarashli poliklinika bor. 
1991-2005-yillarda 61 qishloq vrachlik punkti; Nukus shahrida Respublika akusherlik va 
ginekologiya institutining filiali, 2 poliklinika (100 bemorni qabul qilishga mо’ljallangan) 
qurildi. Q.da 3,6 ming vrach (har 10 ming aholiga 23,1 vrach. 15,5 ming о’rta tibbiy xodim (har 
10 ming kishiga 98,7) faoliyat yuritadi. Har 10 ming kishiga kasalxonalarda 60,6 о’rin tо’g’ri 
keladi. Aholiga О’zbekiston Respublikasi shoshilinch tibbiy yordam markazining Nukus 
shahridagi filiali, shuningdek, 14 tuman markaziy kasalxonasi va Taxiatosh shahri kasalxonasi 
qoshidagi tez tibbiy yordam bо’limlari xizmat kо’rsatadi. Nukus shahrida 2 ta shahar poliklinikasi 
«oilaviy poliklinika» sifatida faoliyat yuritadi. Nukus shahrida 1998-yildan Skrining markazi, 
2003-yildan esa bir smenada 100 о’smirni qabul qilishga mо’ljallangan respublika о’smirlar 
markazi ishlab turibdi. Respublikada Toshkent pediatriya intining filiali, 4 tibbiyot kolleji 
mavjud. 9 sanatoriy-profilak- toriy (1200 о’rin) faoliyat kо’rsatadi. 
Respublika tibbiyoti erishgan natijalardan eng muhimi - onalar о’limi soni 
kamaydi.«Homilador ayollarni va bolalar salomatligini mustahkamlash bо’yicha milliy 
dastur» hamda «Yosh avlodni sog’lomlashtirish kompleks dasturi»ning ishlab chiqilganligi va 
amalga oshirilganligi natijasida 1996-yilda onalar о’limi 1991-yildagiga nisbatan 4,4 marta, 
chaqaloqlar о’limi esa 1,8 martaga kamaydi. Homilador ayollarning 56 foizi statsionarlarda 
tug’ishgacha bо’lgan davolanishdan о’tkazildi. 
Respublikada jarrohlik, maxsus davolash ambulatoriya markazlari tashkil topdi. Tibbiy 
xizmat tarmog’ini moliyalashtirishda davlat mablag’lari bilan birga nodavlat manbalaridan ham 
foydalanilmoqda. Xо’jalik hisobida, yakka tartibda, kooperativ usulda ishlaydigan tibbiyot 
tarmoqlari kengayib bormoqsa. «Medtexnika», «Optika», «Tibta’minot» dorixona muassasalari 
tо’la davlat tasarrufidan chiqarilib, xususiylashtirildi. Biroq aholining kasallanishi kamaymadi. 
Bu kо’rsatkich 1991-yilga nisbatan 26.3 foizga kо’paydi. О’zbekiston Respublikasi 
Prezidentining 2017-yil 18 yanvardagi «2017-2021-yillarda Orolbо’yi mintaqasini rivojlantirish 
Davlat dasturi tо’g’risida»gi PQ-2731-sonli Qaroriga asosan 2017-2021-yillarda Orolbо’yi 
mintaqasini rivojlantirish Davlat dasturi qabul qilindi. 
Moliya vazirligi huzuridagi Orolbо’yi mintaqasini rivojlantirish jamg’armasi mablag’lari 
hisobidan 2018-yilda Qoraqalpog’iston Respublikasi va Xorazm viloyati bо’yicha obyektlarni 
qurish, rekonstruksiya qilish va kapital ta’mirlash manzilli dasturiga asosan, 2018-yilda jami 370 
ta obyektda, jumladan Qoraqalpog’iston Respublikasi bо’yicha 224 ta (umumiy qiymati – 149,3 
mlrd sо’m), Xorazm viloyati bо’yicha 146 ta (umumiy qiymati 85,4 mlrd sо’m) obyektlarda 
qurilish, rekonstruksiya, kapital ta’mirlash va obodonlashtirish ishlari olib borilishi kо’zda 
tutilib, ushbu maqsadlar uchun jami 234,7 mlrd sо’m mablag’ ajratilishi rejalashtirilgan. 
Prezident Shavkat Mirziyoyev 2019-yil 2 avgust kuni «Qoraqalpog’iston Respublikasi Ichki 
ishlar vazirligining 19-son ixtisoslashitirilgan jazoni ijro etish koloniyasini tugatish 
tо’g’risida»gi (Jasliq qо’rg’onida joylashgan) qarorni imzoladi. 

---

Prezident Shavkat Mirziyoyev 2019-yil 20 avgust kuni Qoraqalpog’istonda bо’ldi. 
Prezidentning о’tgan-yilgi tashrifi davomida berilgan kо’rsatmalar asosida hukumatning 
Mо’ynoq tumanini kompleks ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish dasturi qabul qilingan. Unda 2019- 
2021-yillarda jami 1 trillion 485 milliard sо’mlik qurilish-ta’mirlash ishlari amalga oshirilishi 
belgilangan. 
Qisqa vaqt ichida qator obyektlar foydalanishga topshirildi. Jumladan, 800 о’rinli 
amfiteatr va davlat xizmatlari markazi qurildi, madaniyat markazi va stadion, «Bozatov» ovul 
fuqarolar yig’inidagi oilaviy poliklinika rekonstruksiya qilindi. 
Iyul oyida «Mо’ynoq porloq teks» mas’uliyati cheklangan jamiyat tomonidan tikuvchilik 
korxonasi ishga tushirildi. 350 ta ish о’rni yaratildi. 
Zamonaviy mashinalar о’rnatilgan mazkur korxona-yiliga 1 million dona tayyor 
tikuvchilik va trikotaj mahsulotlari ishlab chiqarish quvvatiga ega. Hozirda choyshab va 
kо’rpajildlar, maxsus ish formalari tikilmoqda. Shu yerda savdo dо’koni tashkil etilgan. Yangi 
qurilayotgan uylardan korxona ishchilari uchun xonadonlar ajratilgan. 
Shavkat Mirziyoyev korxona faoliyati bilan tanishdi, ishchi xotin-qizlar bilan 
suhbatlashdi. Mо’ynoqdagi о’zgarishlarni, sizlarning kо’zlaringizdagi rozilikni kо’rib juda 
xursandman. 
Bu – uzoq-uzoq hududlarga borib qilayotgan ishlarimiz natijasi. Agar kimdir bizning 
islohotlarimizga shubha qiladigan bо’lsa, Mо’ynoqqa kelib kо’rsin, - dedi Prezident. 
2020-yil 1 avgust kuni Nukus shahrida О’zbekiston Qahramoni Musa Yerniyazov (73 
yosh)ning vafoti munosabati bilan ta’ziya marosimi bо’lib о’tdi. 
Unda Prezident Shavkat Mirziyoyev ishtirok etib, marhumning oila a’zolariga, 
xalqimizga chuqur hamdardlik bildirdi. U 18-yil davomida Qoraqalpog’iston Respublikasi 
Jо’qorg’i Kengesining Raisi deb atalmish о’ta mas’uliyatli va sharafli vazifada samarali faoliyat 
olib borgan. Musa Yerniyazov О’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Senati Raisining 
о’rinbosari sifatida mamlakatimizning barcha hududlarini rivojlantirish uchun muhim qonunlarni 
ishlab chiqish va amalga oshirishga katta hissa qо’shgani yodga olindi.