12-mavzu: Ekskursiya rahbari – gidga qo‘yilgan talablar

Teri kuyganida birinchi tibbiy yordam

Teri kuyishining quyidagi turlari qayd etilgan:

• 
  termik kuyishlar - yong‘in ta’sirida, issiq predmetlar ta’sirida, quyosh nurlari ta’sirida, kvars va h.k. ta’sirida ro‘y beradi;
  
• 
  kimyoviy kuyishlar - kislota va ishqorlar ta’sirida ro‘y beradi;
  
• 
  elektrik kuyishlar - elektr toki ta’siri natijasida kuyish ro‘y beradi.
  

Og‘irlik darajasiga qarab teri kuyishlari quyidagi darajalarga bo‘linadi:

• 
  I - darajali kuyish - terini qizarishi va shishi bilan xarakterlanadi;
  
• 
  II - darajali kuyish - terida pufaklar hosil bo‘ladi;
  
• 
  III - darajali kuyish - terining qatlamlari kuyishi natijasida qo‘tir paydo bo‘ladi;
  
• 
  IV - darajali kuyish - terining to‘qimalari kuyib ko‘mirga aylanadi, mushaklarning, paylarning va suyaklarning zararlanishi bilan kechadi.
  

Termik va elektrik kuyishlardan jabrlanganlarga yordam berayotganida gid quyidagilarga amal qilishi shart:

• 
  jabrlanuvchini yuqori harorat ta’siridan olib chiqish;
  
• 
  kiyimlarining kuyayotgan sohasini o‘chirish (har qanday matoni, odeyaloni, suvni kuyayotgan sohaga tashlash);
  
• 
  jabrlanuvchiga og‘riq qoldiruvchi dori berish;
  
• 
  kuygan sohaga steril boylam qo‘yish, kuyish maydoni katta bo‘lganda shu sohani toza doka yoki dazmollangan choyshab bilan yopish;
  
• 
  ko‘z kuyganida bor kislotasi eritmasining (bir stakan suvga ½ choy qoshiq kislota solib tayyorlangan eritma) muzdek malhamlaridan qo‘yish;
  
• 
  j
  
  14.4-rasm. Teri kuyishining darajasi
  abrlanuvchini zudlik bilan tibbiy muassasaga yetkazish.
  

Elektr tokidan zararlanganda birinchi tibbiy yordam

Elektr tokidan jabrlanganga gid quyidagicha yordam berishi kerak:

• 
  jabrlanuvchini xavfsizlik qoidalariga rioya qilgan holda elektr manbai ta’siridan qutqarish (tok o‘tkazuvchi qismlardan va o‘tkazgichlardan jabrlanuvchini qutqarayotganda elektr toki o‘tkazmaydigan quruq kiyim yoki quruq vositalarni qo‘llash);
  

• 
  bir daqiqa davomida jabrlanuvchining umumiy holatini baholash (hushini aniqlash, teri va shilliq qavatlarini rangini, nafas olishini, pulsini, ko‘z qorachiqlarining yorug‘likka reaksiyasini aniqlash);
  
• 
  jabrlanuvchi hushini yo‘qotganda uni yotqizib, kiyimlarini yechish toza havodan nafas olishini ta’minlash va burunga novshadil spirtiga namlangan paxtani yaqinlashtirish, umumiy isitish;
  
• 
  zarur bo‘lganda (o‘qtin-o‘qtin nafas yoki talvasali nafas olish kuzatilsa) sun’iy nafas berish;
  
• 
  hayotiy muhim a’zolarda tiriklik belgilari yoki o‘lim belgilar paydo bo‘lguncha jonlantirish chora-tadbirlarini o‘tkazish;
  
• 
  jabrlanuvchida qusish sodir bo‘lsa uning boshini yonboshga qaratib, og‘iz bo‘shlig‘ini massalardan tozalash;
  
• 
  jabrlanuvchiga jonlantirish tadbirlari ko‘rsatilgandan keyin unga to‘liq osudalikni ta’minlash va tibbiyot xodimini chaqirish;
  
• 
  jabrlanuvchini zambilda yotgan holatda transportirovka qilish lozim.
  

14.5-rasm. Jabrlanuvchini elektr manbai ta’siridan qutqarish