12-mavzu: Bog‘lovchisiz qo‘shma gap tarkibidagi komponentlarning mazmun munosabati. Bog‘lovchisiz qo‘shma gap turlari: bir tipdagi va turli tipdagi komponentlardan tuzilgan bog‘lovchisiz qo‘shma gaplar

Mehnat kuldi, kurash zafar qozondi. (H.O.) 

 

Pazandasi yopadi shirmon, 

 

Qarilari kutadi mehmon. (H.O.) 

 

Yuqoridagi  konstruksiyani  tashkil  etuvchi  har  ikki  predikativ  birlik-

komponentning  kesimi  bir  xil  zamon  shakli  va  mazmunida,  ya’ni  hozirgi  zamon 

fe’li orqali ifodalangan. O`zbek tilida hozirgi zamon mazmuni sifatdoshlar yoki ot 

kesimlari  yordamida  ham  yuzaga  chiqishi  mumkin:  Intozom  tarbiya  natijasidir, 

rejim tarbiya vositasidir.  

     Qo‘shma  gaplardagi  ish-harakatning  bir  paytda  ro‘y  berishini  yanada 

ta’kidlash uchun sintaktik konstruksiyaning ikkinchi qismida shu payt, shu paytda, 

shu  vaqt,  shu  vaqtda,  shu  zamon,  shu  zahoti  kabi  leksik  elementlar  qo‘llanishi 

mumkin. 

 

II. Ketma-ket ro‘y beradigan harakat holatni ifodalovchi bog‘lovchisiz 

qo‘shma  gaplar.  Bunday  qo‘shma  gaplarnng  komponentlaridan  anglashilgan 

harakat-holat galma-gal ro‘y beradi: