1,2-ma’ruza. Statik noaniq sistemalar

1,2-MA’RUZA. Statik noaniq sistemalar

Reja:
12.1. Statik noaniq sistemalar va ularning asosiy xususiyatlari.
12.2.Kuch usuli. Ramalarni kuch usulida hisoblash. Kuch usulining mohiyati. Tekis sistemalarning statik noaniqlik darajasi.
12.3. Asosiy sistema tanlash.
12.4. Kuch usulining kanonik tenglamalari va ularning mohiyati.


Tayanch so’z va iboralar:

Muammo:
Qurilish mexanikasi fanida statik aniq sistemalarning hisoblaridan tashqari, statik noaniq sistemalarning hisoblari ham o’rganiladi. Statik noaniq sistemalarni hisoblash uchun mahsus usullar qo’llaniladi.
Statik noaniq sistemalarni hisoblashning kuch usuli qanday usul? Uning mazmun va mohiyati nimadan iborat?


Statik aniqmas, tejamli va bikr, iqtisodiy qulay, ortiqcha bog’lanishlar, haroratning o’zgarishi, tayanchlarning cho’kishi, tekis ramalar, tashqi statik aniqmas, ichki statik aniqmas, ortiqcha bog’lanishlar soni, asosiy sistema, ko’chishlar, noma’lum kuchlar, kuchlar ta’sirining mustaqillik printsipi, kanonik tenglamalar mohiyati.

12.1. Statik noaniq sistemalar va ularning xususiyatlari

1.1 – rasm 1.2 – rasm
Qurilish amaliyotida statik aniq sistemalar bilan bir qatorda statik aniqmas tuzilma va inshootlar ko’p uchraydi. Quyida shunday sistemalarning ba’zilari bilan tanishamiz:






1.3 – rasm 1.4 – rasm
Bu sistemalarning tayanch reaktsiyalarini va ularning elementlaridagi zo’riqishlarni aniqlash uchun statikaning muvozanat tenglamalari yetarli emas, bunday sistemalar statik aniqmas konstruktsiyalar qatoriga kiradi. Demak, bunday sistemalar statik aniqmas sistemalar deyiladi.
Statik aniqmas sistemalarni hisoblashda kuch usuli, ko’chish usuli, aralash usuli va boshqa usullarni qo’llash mumkin.
Statik aniqmas sistemalar quyidagi hususiyatlarga ega:
1. Statik aniqmas sistemalar statik aniq sistemalarga nisbatan bikr bo’ladi, chunki bunday sistemalar ortiqcha bog’lovchilarga ega.
2. Statik aniqmas sistemalar ortiqcha bog’lovchilarga egaligi sababli ularda kam zo’riqish xosil bo’ladi, mos xolda bunday sistemalar iqtisodiy qulay bo’ladi.
3. Ortiqcha bog’lovchilardan birining buzilishi statik aniqmas sistemalarni yoki barcha inshootlarni darhol buzilishiga sabab bo’lmaydi.
4. Haroratning o’zgarishi, tayanchlarning cho’kishi, tayyorlashdagi noaniqliklar statik aniqmas sistemalarda qo’shimcha zo’riqishlar hosil qiladi.