12. ma’ruza. Mikroorganizmlarning o’zaro va boshqa organizmlar bilan munosabati. (4s)

Bakterial o’g’itlar.Nitragin. Tuproqdagi mikrobiologik protsesslarga va mikroblarga bakteriologik o’g’itlar kuchli ta’sir ko’rsatadigan faktorlardan biri hisoblanadi. Bakterial o’g’itlar xilma-xil bo’ladi: nitratin, azotobakterin, fosfobakterin, AMB va boshqalar. Turli dukkakdosh o’simliklarning urug’iga ekishdan oldin nitragin bilan ishlov berilsa (1ga yerga ekiladigan urug’ uchun 5-10g nitragin kerak), ularning hosili o’rta hisobda 10-15% yuqori bo’ladi.
Nitragin ta’sirini quyidagi jadval ma’lumotlaridan ko’rish mumkin (20-jadval).
Nitragin tarkibida aktiv tuganak bakteriyalari bo’ladi, ular ko’plab atmosfera azoti to’playdi va hosilni oshiradi. Shuningdek, hosilning sifati ham yaxshilanadi, ya’ni ko’p miqdorda oqsil, aminokislotalar va V gruppaga mansub vitaminlar sintezlanadi.
Nitragin turli shaklda: torfli aralashma, tuproqli aralashma, agarli aralashma va suyuq holda ishlab chiqariladi. Shulardan eng ko’p ishlatiladigani torfli aralashma bo’lib, bu aralashmadan AQSh, Avstraliya, Yangi Zelandiya, Kanadada, Hindistonda va boshqa Yevropa mamlakatlarida keng ravishda foydalaniladi.Sobiq SSSR da ko’proq nitraginning tuproqli aralashmasi ishlatilar edi, uning 1 grammida (mayda urug’li o’simliklar uchun) 3 dan 6 milliardgacha, (yirik o’simliklar uchun) 1,5-3 milliardgacha bakteriya bo’ladi.


2.Metabioz
Biologik faktorlar. Tabiiy sharoitda mikroorganizmlar murakkab biotsenozlarni tashkil etadi, ya’ni bir yerning o’zida turli bakteriyalarni uchratish mumkin. Bakteriyalar orasida simbioz, metabioz, antagonizm uchrashi mumkin.
Simbioz holda hayot kechirganda bir tur ikkinchi tur bilan birgalikda yashaydi. Masalan, kefir donachalari tarkibida sut kislota hosil qiluvchi va achitqi zamburug’lari birgalikda yashaydi yoki tugunak bakteriyalar dukkakdosh o’simliklar bilan birgalikda yashaydi.
Metabiozda bir bakteriya ikkinchi bakteriya uchun qulay sharoit yaratib beradi. Masalan, ammonifikatorlar nitrifikatorlar uchun NN₃ hosil qiladi. Nitrozomonas NN₃ ni o’zlashtirib, nitrobakter uchun NNO₂ hosil qiladi: