12 kirish dissertatsiya mavzusining asoslanishi va uning dolzarbligi

№ 
O„quvchilar o„zlashtirilishi lozim 
bo„lagan o„quv
materiallari 
Topshiriqni bajarish 
bo„yicha ko„rsatmalar 
Quyidagi savollarga javob tayyorlang. 
O„quvchilar guruhi bilan 
hamkorlikda ishlash 
1. Loyihalashga nimalar kiradi. 
Barcha savollar bo„yicha 
fikringizni grafik usulda 
isbotlashga harakat 
qiling. 
2. 
Modeldagi chiqiq uning asosi qalinligi 
hisobiga chuqurchaga almashtirilsin. 
Chuqurcha xuddi chiqiqning o„lchami va 
shakliga mos kelsin. 
3. Topshiriq chizma ko„rinishida bajarilsin. 
 
Eslatma:
o„quvchi o„z hoxishiga qarab chiqiq shakli va o„rnini almashtirishi 
mumkin. Modeldagi chuqurchani fazo hisobiga chiqiqqa almashtirishi mumkin. 
Eng yaxshi bajarilgan loyiha g„olib hisoblanadi. 
Dars oxirida guruhlarda bajarilgan topshiriqlar umumlashtiriladi va qaysi 
guruhda rag„batlantirilgan o„quvchilar soni ko„p bo„lsa o„sha guruh g„olib deb 
topiladi, hamda taqdirlanadi. 
Dars oxirida o„qituvchi o„quvchilarning bilim saviyasini quyidagi test 
savollari yordamida aniqlashi mumkin. 
1. Loyihalash deganda nima tushuniladi. 
A. Xalq xo„haligining turli sohalarida yangi buyumlar yaratishga. 
B. Yaratilgan yangi buyumni tahlil qilishga. 
C. Yaratilgan yangi buyumni detallarga ajratishga. 
D. Eski buyumni ta‟mirlashga. 
2. Loyihalashga doir ishlar har doim nimalar bilan bog„liq?
A. Grafik (chizmalar, eskizlar, texnik rasmlar) tasvirlar bilan. 
B. Turli ko„rinishdagi moslamalar bilan.

---

112 
C. Har xil asboblar bilan. 
D. Turli ko„rinishdagi plakatlar bilan. 
3. Loyihalashda ijodiy yondashish nimadan iborat ? 
A. Buyumning konstruktiv elementlariga foydali yangilik kiritish. 
B. Buyumni tarkibiy qismlarga ajratish. 
C. Buyumning ba‟zi detallarini ta‟mirlash. 
D. Buyum detallarining eskizlarini chizishga. 
4. Tayyor buyum (detal)ning ko„rinishi o„ziga jalb qilinadigan holda 
chiroyli qilib o„zgartirilishiga nimalar kiradi? 
A. Detal vaznini kamaytirish. 
B. Detalni dizayn talabida o„zgartirish. 
C. Detal geometriyasiga qisman o„zgartirish kiritish. 
D. Detalni ta‟mirlash. 
5. Detalning vaziyatini ma‟lum yo„nalishda o„zgartirishga nima deyiladi? 
A. Detalni tahlil qilish. 
B. Detalning fazoviy holatini o„zgartirish. 
C. Detalning eskizini tayyorlash. 
D. Detalni qayta ta‟mirlash. 
6. Detalga kiritilgan o„zgartirish chizma orqali bajarilsa, bu jarayon nima 
deyiladi ? 
A. Detalning fazoviy vaziyatini o„zgartirish. 
B. Detalning geometriyasini o„zgartirish. 
C. Chizmani qayta ijodiy loyihalash. 
D. Detalni qayta ta‟mirlash. 
Test tuzish shu tartibda davom ettiriladi. 
Yuqorida tavsiya etilgan dars ishlanmasi loyihasini yanada takomillashtirish 
mumkin. Har bir guruhchadagi komandalarning ma‟ruzalari asosida butun sinf 
o„quvchilari qisqa muddatda dastlabki loyihalash prinsiplarini o„zlashtiradi. 
Komandadagi har bir o„quvchi o„z taklifini og„zaki, chizma yoki yozma tarzda 

---

113 
bildiradi. Natjada o„quvchida mustaqil fikrlash, fazoviy tasavvur va grafik 
savodxonlik uyg„unlikda rivojlanadi. Umumiy o„rta ta‟lim maktablarining 
chizmachilik fani darslarini hamkorlikda o„qitish texnologiyasining turli metodlari 
yordamida tashkil qilish o„zining ijobiy samarasini beradi.