12 kirish dissertatsiya mavzusining asoslanishi va uning dolzarbligi

“Kichik guruhlarda ijodiy izlanishni tashkil etish metodi”ning amaliy 
tatbig„i. 
Chizmachilik fanini o„rganishning pirovard natijasi o„quvchilarda grafik 
savodxonlik, ijodkorlik, konstruktorlik, estetik didlilik kabi jihatlarning o„zaro 
34
Н.А.Муслимов.М.Ҳ.Усмонбоева. “Инновацион таълим технологиялари ва педагогик компетентлик” модули бўйича 
ўқув-методик мажмуа. Низомий номидаги ТошДПУ ҳузуридаги Педагог кадрларини қайта тайѐрлаш ва уларнинг 
малакасини ошириш тармоқ маркази Т., 2016 й, 42 б 

---

106 
uyg„unlikda skallanishiga erishishdir. Insonda bu jihatlarning bo„lishi, uning 
zamonaviy salohiyat va madaniyatga ega bo„lishiga katta xizmat qiladi.
O„quvchi loyihalash (konstruksiyalash) prinsiplarini bilishi, mustaqil 
ravishda biror buyumning loyiha chizmasini yarata olishi uchun undan kuchli 
fazoviy tasavvur talab etiladi. Demak, chizmachilik fani o„quvchilarning fazoviy 
tasavvuri va tafakkurini rivojlantirishga katta xizmat qiladi. Shu maqsadda 
umumiy o„rta ta‟lim maktablaridagi chizmachilik fani darsligiga loyihalashga oid 
mavzu va topshiriqlar kiritilgan. Loyihalash (konstruksiyalash) prinsiplari 
mavzusiga oid darslarni hozirgi kunda katta e‟tibor qaratilayotgan zamonaviy 
pedagogik texnologiyalar asosida tashkil qilish samarali bo„ladi. 
Ushbu materialda 
“Tarkibida loyihalash elementlari bo„lgan ijodiy grafik 
masalalar”
mavzusini “
Kichik guruhlarda ijodiy izlanishni tashkil etish metodi
” 
yordamida tashkil etish ko„rsatib o„tilgan. Bu hamkorlikda o„qitish 
texnologiyasining bir metodi hisoblanadi. 
Bu metod professor Sh.Sharon tomonidan ishlab chiqilgan. Bu metodda 
ko„proq o„quvchilarning mustaqil va ijodiy ishiga e‟tibor qaratilgan. 
O„quvchilar alohida-alohida yoki 6 kishilik kichik guruhlarda ijodiy izlanish 
olib borishadi. Ijodiy izlanish kichik guruhlarda tashkil etilganda darsda o„rganish 
lozim bo„lgan o„quv materiali kichik qismlarga ajratiladi. Keyin bu qismlar 
yuzasidan topshiriqlar har bir o„quvchiga taqsimlanadi. Shunday qilib, har bir 
o„quvchi umumiy topshiriqning bajarilishiga o„z hissasini qo„shadi. Kichik 
guruhlarda topshiriq yuzasidan munozara o„tkaziladi. Guruh a‟zolari birgalikda 
ma‟ruza tayyorlaydi va sinf o„quvchilari o„rtasida o„z ijodiy izlanishlari natijasini 
e‟lon qiladi. Kichik guruhlar o„rtasida o„tkaziladigan o„quv bahsi, munozara 
o„quvchilar jamoasining hamkorlikda bajargan mustaqil faoliyatining natijasi, 
yakuni hisoblanadi. 
Hamkorlikda ishlash natijasida qo„lga kiritilgan muvaffaqiyatlar sinf 
jamoasidagi har bir o„quvchining muntzam va faol aqliy mehnat qilishga, kichik 
guruhlarni umuman, sinf jamoasini jipslashtirishga, avval o„zlashtirilagan bilim, 

---

107 
ko„nikma va malakalarni yangi va kutilmagan vaziyatlarda qo„llanilib, yangi 
bilimlarning o„zlashtirilishiga bog„liq bo„ladi. 
O„quvchilar alohida-alohida (individual) yoki kichik 6 nafargacha kishilik 
guruhlarda ijodiy izlanish olib boradilar. 
Quyida ushbu metod uchun tavsiya beradigan o„quv materiali taklif etiladi. 
Kihcik guruhlar soniga qarab o„quv topshiriqlari tuziladi. 
1.
Modelning geometriyasini qisman o„zgartirish (masalan, 2.4.1-rasm). 
2.4.1-rasm 
2. Modelning fazoviy holatini o„zgartirish (masalan, 2.4.2-rasm). 
a)
2.4.2-rasm
 b)
3. Modelning shaklini razmetka chizig„i bo„yicha o„zgartirish (masalan, 
2.4.3-rasm). 
2.4.3-rasm 
4. Modelning shakli uchta teshikdan tirqish (zazor)siz o„tadigan qilib 
loyihalansin (masalan, 2.4.4-rasm). 
2.4.4-rasm

2.4.5-rasm 

---

108 
5. Modelning chiqiq qismi uning asosi hisobiga huddi o„shanday o„lcham va 
shakldagi chuqurchaga almashtirish (masalan, 2.4.5-rasm). 
Topshiriqlarning didaktik maqsadi: xalq xo„jaligining turli sohalarida yangi 
buyumlar ixtiro qilish yoki amaldagilarni takomillashtirish yoki qayta ishlab 
chiqarishni loyihalashga o„rgatish.
Yuqorida keltirilgan rasmlarda topshiriqning yechimlari berilgan. Biroq 
topshiriq javoblari o„quvchilarga e‟lon qilinmaydi. Ya‟ni ular topshiriq 
yechimmini o„zlari mustaqil ravishda aniqlashlari lozim. 
 

---

109