111- боб чорвачилик ва паррандачилик асослари

5.2.QUYONLARNI ASRASH VA BOQISH


Q uyonlarni asrash. Xo‘jaliklarda quyonlar ochiq va yopiq joydagi kataklarda boqiladi Ochiq joyga o‘rnatilgan kataklarda -rasm) quyonlarni toza havo bilan ta’minlanishi yaxshi bo‘l'adi. Toza havo quyonlar organizmini chiniqtiradi, baq
uvvat va sog‘lom o‘sadi. Shuning bilan birga quyonlarning yunglari qalin va sifatli bo‘ladi. Quyonlarning kataklari ikki bo‘limdan iborat: oldidagi eshigi to‘rli bo‘lganligi uchun yorug‘, ikkinchi bo‘limni eshigi yog‘ochdan yasalganligi tufayli qorong‘i bo‘ladi. Qorong‘i bo‘limda u in qurib bolalaydi, yorug‘ bo‘limda esa oziqlanadi va o‘z hayotining ko‘p qismini o‘tkazadi (29-rasm). Quyonlar maxsus qurilgan, mexanizasiyalashgan yopiq binolarda ham boqiladi. Bunda quyonlarni sug‘orish, go‘nglarini olib chiqish, oziqlarini tayyorlash va uni tarqatish, havoning harorati va namligini bir xilda ushlab turish mexanizasiya yordamida bajariladi.
Yopiq turidagi kataklar temir to‘rdan yasalib qavat-qavat qilib o‘rnatiladi. Qatorlar orasida yurish va oziqlantirish uchun yo‘l qoldiriladi. Har bir katakning oldingi qismiga avtosug‘orgich va avtooziklantirgich o‘rnatiladi. Quyonlarning bolalash va bolalarini emizish davrida kataklar ichiga fanerdan qilingan uya yashiklar o‘rnatiladi. Ikki qator qo‘yilgan kataklar tagiga maxsus ariqcha qilib, unga shag‘al va qum to‘ldiriladi, bunga quyonlarning siydigi shimiladi va axlati tushadi. Axlatlari vaqt- vaqti bilan tozalab turiladi.
Quyonlar uchun zarur sharoit. Quyonlarni ko‘paytirish va parvarish qilishda ularning sog‘ligini saqlash va yaxshi o‘sishiga katta ahamiyat berish lozim. Buning uchun quyonlarning sharoitini yaxshilash, ularni har xil oziqlar bilan to‘liq ta’minlash va kasallik tarqalishini oldini olish tadbirlarini ko‘rish lozim. Quyonlarga kasallik tarqalmasligi uchun quyonxonaga kirish oldiga qipiq to‘shalib, unga korbol kislota yoki kreolin sepiladi. Bu eritma sepilgan qipiqni bosib o‘tish natijasida oyoq kiyimlariga yopishgan kasallik mikroblari o‘ladi. Quyon kataklaridagi oziqlantirgichlar va suvdonlarni toza holda saqlash, ularni qaynagan suv bilan bug‘lash yoki dezinfeksiya qiluvchi suyuqlik bilan ishlash talab etiladi. Kasallik tarqatuvchi manba sifatida quyon axlati xizmat qilishi mumkin. Shuning uchun quyon axlatlarini har kuni tozalash, quyonxonadan olib chiqib go‘ngxonalarga to‘plab, ustini tuproq bilan ko‘mish lozim. Quyon yelvizak shamolga va namlikning ko‘payib ketishiga bardosh bera olmaydi. Shuning uchun ularni yelvizak shamoldan saqlash, namlanib ketgan to‘shamalarini tozalash va uning o‘rniga quruq va toza to‘shama solish lozim. Quyon kataklaridagi axlatdan ko‘pincha zararli gaz tarqaladi. Shuning uchun quyonxonani tez-tez shamollatish sa havo almashtirgich o‘rnatish talab etiladi. Yopiq turdagi quyonxonalar elektr quvvati yordamida 14-16 soat yorug‘lik bilan ta’minlanadi (29-rasm).