11-sinf Biologiya

Adir, o‘tloq o‘simliklari, 
shuningdek, mo‘tadil zonadagi deyarli barcha madaniy o‘simliklar 
mezofit bo‘lib
, ular o‘simliklarning boshqa ekologik guruhlariga 
nisbatan keng tarqalgan. 
Suv muhitida yashaydigan 
hayvonlarga misollar ayting. 
Korallar, meduzalar, baliqlar, kitlar, delfinlar 
Suv va quruqlik muhitida 
yashaydigan hayvonlarga misollar 
ayting. 
Qurbaqalar, timsohlar, pingvinlar 
Quruqlik muhitida yashaydigan 
hayvonlarga misollar ayting. 
Bo‘g‘imoyoqlilarning vakillari, sudralib yuruvchilar, qushlar va 
sutemizuvchilar 
Hayvonlarda suv rejimiga bog‘liq 
holda qanday moslanish turlari 
mavjud? 
1. Fiziologik 
2. Morfologik 
3. Etologik 
Hayvonlardagi fiziologik 
moslanishlar qanday bo’ladi? 
Fiziologik moslanishlar organizmda namlikka bo‘lgan ehtiyojni 
qondiruvchi hayotiy jarayonlarning o‘ziga xos xususiyatlarini 
ifodalaydi. 
Cho‘l hayvonlari uchun esa iste’mol qiladigan oziq-ovqat 
tarkibidagi suv yetarli hisoblanadi.
Organizm tarkibidagi yog‘ 
zaxirasining oksidlanishi jarayonida hosil bo‘ladigan metabolitik suv 
hisobiga yashaydigan hayvonlar ham ko‘p. Nam tanqis bo‘lgan 
joylarda yashovchi organizmlar uchun xos metabolit, ya’ni moddalar 
almashinuvining oxirgi mahsuloti siydik kislota hisoblanadi. Siydik 
kislota suvda yomon eriganligi tufayli uni organizmdan chiqarib 
yuborish uchun suv deyarli talab etilmaydi. 
Morfologik moslanishlar qanday 
bo’ladi? 
Morfologik moslanishlar hayvon organizmida suvni saqlashga 
qaratilgan moslanishlar hisoblanadi. Qushlar tanasi pat bilan, 
sutemizuvchilar tanasi jun bilan, sudralib yuruvchilar tanasi muguz 
tangachalar bilan qoplangan. Hasharotlar va o‘rgimchaksimonlar qalin 
xitindan iborat tana qoplamiga ega, quruqlikda yashovchi 
molluskalarda chig‘anoq bo‘ladi. 
Etologik moslanishlar qanday 
bo’ladi? 
Etologik moslanishlar – hayvonlar tomonidan suvni qidirib topishga 
yo‘naltirilgan moslanish. Ko‘pgina hayvonlar vaqti-vaqti bilan suv 
ichgani suv manbalariga boradi. Hayvonlarning suvga bo‘lgan ehtiyoji 
qurg‘oqchilik davrida ularning suv mo‘l bo‘lgan joylarga migratsiya 
qilishiga sabab bo‘ladi. Masalan, antilopalar, sayg‘oqlar uzoq joylarga 
migratsiya qiladi. Ayrim hayvonlar qurg‘oqchilik davrida tungi hayot 
tarziga o‘tadi yoki yozgi uyquga ketadi.