11-sinf Biologiya

– kannibalizm (tur 
ichidagi yirtqichlilik)
, ya’ni bir turga mansub organizmlarning bir-
birlarini yeb qo‘yishidir. Masalan, 1) qoraqurtning urg‘ochilari 
urug‘langandan so‘ng erkaklarini yeb qo‘yadi; 2) balxash olabug‘a 
balig‘i o‘zining tuxumdan chiqqan mayda baliqchalarini yeb qo‘yadi. 
Yirtqichlarning populatsiyada qanday 
o’rni mavjud? 
Yirtqichlar asosan kasal, nimjon individlarni qirib, populatsiyaning 
genofondini tozalovchi sanitarlar vazifasini bajaradi, natijada 
populatsiyaning sog‘lom, yashash muhitiga ko‘proq moslashgan 
individlari yashab qoladi, populatsiyaning genofondi yaxshilanadi. 
Parazitlar xo‘jayin organizmidan 
Parazitlar xo‘jayin organizmidan nafaqat oziq manbayi sifatida, balki 

---

“Bio-Max-Ziyo” o’quv markazi 
22 
nima maqsadda foydalanadi? 
doimiy va vaqtinchalik yashash muhiti sifatida ham foydalanadi. 
Undan tashqari, parazitlar vaqtinchalik faqat oziqlanish uchun ham 
xo‘jayin organizmlardan foydalanadi. Bunga misol qilib, 
burga, 
chivin, to‘shak qandalasini
olish mumkin. 
Doimiy parazitlarga misollar ayting. 
Sodda hayvonlar (
bezgak paraziti, dizenteriya amyobasi
), yassi 
chuvalchanglar (
jigar qurti, qoramol tasmasimon chuvalchangi
), 
to‘garak chuvalchanglar (
askarida, bolalar gijjasi
), bo‘g‘imoyoqlilar 
(
kana, bit
) misol bo‘ladi.
O‘simliklarda uchraydigan doimiy parazitlarga bakteriyalar (
g‘o‘za 
gommozi
), zamburug‘lar (
qorakuya zamburug‘i, vilt
), gulli 
o‘simliklardan zarpechakni misol qilib olish mumkin 
11-sinf. 13-18-mavzular