11-sinf biologiya imtihon savollari javoblari bilet-1

savolga javob:

Jinsiy tarkibi. Ko„pgina turlarda jinsni aniqlashning genetik mexanizmi jinslarning birlamchi nisbati – avlodda jins bo„yicha 1:1 nisbatda ajralishni ta‟minlaydi. Erkak va urg„ochi organizmlar yashovchanligining farq qilishi evolutsiya jarayonida shakllangan belgi bo„lib, shu sababli populatsiyada bunday nisbat har doim ham kuzatilmaydi. Birlamchi nisbat yoshi katta individlarga xos bo„lgan nisbatdan farq qiladi. Populatsiyada jinslar nisbati, ayniqsa, urchiyotgan urg„ochilar hissasi populatsiya miqdorining keyingi o„sishida katta ahamiyatga ega. Yosh tarkibi – turli yoshdagi organizmlar guruhlarining nisbati sanaladi. Hayvonlarning tabiiy populatsiyalarida uch xil yoshdagi guruhlar farqlanadi: jinsiy jihatdan yetilmagan va hali nasl qoldira olmaydigan yosh organizmlar (predreproduktiv), jinsiy voyaga yetgan (reproduktiv) organizmlar, ko„payish
xususiyatini yo„qotgan, nasl bermaydigan qari organizmlar (postreproduktiv). Hayvonlarning populatsiyalaridagi turli yoshdagi guruhlarning miqdor nisbatini yosh piramidasi yordamida ifodalash mumkin. Tug‘iluvchanlik – organizmlarning ko„payishi hisobiga populatsiyada vaqt birligida paydo bo„lgan organizmlar soni. Tug„iluvchanlik individlar soni o„zgarishining muhim demografik xususiyatidir. Odatda, tug„iluvchanlik oshgan sari populatsiyada organizmlar soni ortadi. Ba‟zan populatsiyada tug„iluvchanlik yuqori bo„lsa-da, organizmlar soni o„zgarmasdan qoladi yoki kamayib boradi. Bu o„lim ko„rsatkichining yuqoriligi yoki qandaydir boshqa sabablar, masalan, organizmlarning yangi hududlarni egallashlari bilan bog„liq. O‘lim ko‘rsatkichi – vaqt birligida nobud bo„lgan organizmlar soni. Bu de mo grafik jarayonlarning xususiyatlaridan biridir. Tug„iluvchanlikka qarama-qarshi xususiyat bo„lgan o„lim tabiiy populatsiyalardagi organizmlar soniga ta‟sir ko„rsatadi. Tug„iluvchanlik normal kechayotgan sharoitda o„lim ko„rsatkichi ga qarab populatsiyadagi organizmlar sonining kelajakda o„zgarishini bashorat qilish mumkin. Agar o„lim ko„rsatkichi ortsa, organizmlar soni kamayib boradi. Agar o„lim ko„rsatkichi o„zgarmasa, organizmlar soni doimiyligicha qoladi. Agar o„lim kamaysa, organizmlar soni ortadi.

3.