11-sinf adabiyot 1-qism I bob. Xalq og‘zaki ijodi 1-§. Kirish. «GO‘RO‘G‘lining tug‘ilishi»

2-§. MAHMUD KOSHG‘ARIY

«DEVONU LUG‘OT AT-TURK».

«DEVONU LUG‘OT AT-TURK» ASARI HAQIDA.

«ALP ER TO‘NGA MARSIYASI».

«ALP ER TO‘NGA MARSIYASI» HAQIDA.

MARSIYA HAQIDA TUSHUNCHA.

QADIMGI MAQOLLAR. QADIMGI MAQOLLAR HAQIDA.

(Darslikda 52–69-betlar)

1. Mahmud Koshg‘ariy qaysi shaharda dunyoga kelgan?

A) Koshg‘ar B) Bolasog‘un

C) Sayram D) Taroz

2. Mahmud qayerdagi maktab va madrasalarda ilmini oshirgan?

A) Buxoro, Marv, Nishopur, Hirot, Bag‘dod

B) Samarqand, Buxoro, Marv, Hirot

C) Buxoro, Marv, Nishopur, Bag‘dod, Samarqand

D) Xiva, Buxoro, Marv, Nishopur, Samarqand

3. M. Koshg‘ariy «Devonu lug‘ot at-turk» asarida qaysi xalqlar haqida:

«...shaharlari, qishloq va yaylovlarini, ko‘p yillar kezib chiqdim, lug‘otlarini

to‘pladim», – deydi?

A) o‘g‘uzlar, qipchoqlar, boshqirdlar, turkmanlar, chigillar, qozoqlar

B) turklar, turkmanlar, o‘g‘uzlar, uyg‘urlar, qozoqlar, qirg‘izlar

C) turklar, turkmanlar, o‘g‘uzlar, chigillar, yag‘molar, qirg‘izlar

D) qipchoqlar, qarluqlar, qirg‘izlar, turklar, turkmanlar, o‘g‘uzlar

4. «Devonu lug‘ot at-turk»dan olingan quyidagi misralarning mazmunini

toping.

Aqtirur ko‘zum yo‘laq,

Tushlanur o‘rdak, yug‘aq.

A) Ko‘zim yoshlari dengizday oqadi,

Hatto unda o‘rdak, turna kabi qushlar yig‘iladi, sho‘ng‘ishadi.

B) Ko‘zim yoshlari buloqday oqadi,

Sho‘rligidan hatto unga o‘rdak, g‘oz kabi qushlar sho‘ng‘imaydilar.

C) Ko‘zim yo‘lingga zor, buloqqa yetolmagan,

Tusholmagan o‘rdak, oqqushday.

D) Ko‘zim yoshlari buloqday oqadi,

Hatto unda o‘rdak, oqqush kabi qushlar yig‘iladi, sho‘ng‘ishadi.

5 . «Devonu lug‘ot at-turk» yodgorligi vositasida biz nechanchi asrgacha

bo‘lgan adabiyotimizdagi bir qator janrlar va badiiy tasvirning o‘ziga xos

xususiyatlari haqidagi ma’lumotlarga ega bo‘lamiz?

A) IX asrgacha B) X asrgacha

C) XI asrgacha D) XII asrgacha

6. «Devonu lug‘ot at-turk» asari haqidagi no‘to‘g‘ri ma’lumotni toping.

A) «Devon»da yigitlarni ishga safarbar qilish, meva terish, ovchilikka

yo‘naltirish kabi qadimgi turmush tarzining ayrim lavhalari mavjud.

B) «Devon»da turkiy xalqlar turmush manzaralari bilan bog‘liq bo‘lgan

she’riy parchalar katta o‘rin tutadi.

C) «Devon»da ayrim adabiy hodisalar haqida maxsus izohlar berilgan.

D) «Devon»da ayrim shaxs va joylar bilan bog‘liq afsonalar keltirilib,

qit’alar bilan to‘ldirilgan.

7. Yusuf Amiriy qalamiga mansub munozarani toping.

A) «O‘q va Yoy» B) «Boz va Bulbul»

C) «Binafsha va Chang» D) «Bang va Chog‘ir»

8. «Devon»dagi to‘rtliklar, asosan, qanday qofiyadoshlikka ega?

A) a-a-a-b B) a-b-a-b

C) a-a-a-a D) a-a-b-a

9. «Devon»dagi «Qish bilan Bahor» munozarasida qaysi tasvir usuli ustunlik

qiladi?

A) o‘xshatish B) sifatlash

C) jonlantirish D) qarshilantirish

10. «Alp Er To‘nga» marsiyasida keltirilgan turklarning qadimiy qahramoni

kim?

A) Alp Er To‘nga B) Barsg‘on

C) Barman D) Siyovush

11. «Devon»dan olingan quyidagi parchada qaysi shahar haqida gap

ketgan?

«U sariqligiga ko‘ra mis shahri demakdir. Buxoroga yaqindir. Bu yerda

Afrosiyobning qizi – Qazning eri Siyovush o‘ldirilgan. Majusiy

otashparastlar har yili bir kuni bu yerga kelib, Siyovush o‘lgan joy atrofida

yig‘laydilar. Mollar so‘yib, qurbonlik qiladilar. So‘yilgan mol qonini uning

mozori tepasiga to‘kadilar. Ularning odatlari shunday».

A) Qazvin shahri B) Dizro‘yin shahri

C) Qum shahri D) Shohijon shahri

12 . Quyidagilar ichidan noto‘g‘ri ma’lumotni toping.

A) Alp Er To‘nga haqidagi marsiya marsiya janrining bizgacha yetib

kelgan eng qadimiy namunalaridan biridir.

B) Marsiya, odatda, jamiyat tarixida muayyan iz qoldirgan kishilarga

bag‘ishlab yoziladi yoki to‘qiladi.

C) Alp Er To‘nga haqidagi marsiya – og‘zaki ijod mahsuli hisoblanadi.

D) Alp Er To‘nga haqidagi marsiyada Siyovushning faqat bek emas, balki

«beklar begi» ekanligi aytiladi.

13. Quyidagi izohlar qaysi maqolga tegishli ekanligini toping.