|
2019 yilning 31 dekabrida tugaydigan hisobot davri uchun
ISHCHI JADVAL
Schyotlar
ning nomi s
ch
y
o
t
raq
am
i
Sinov
balansi
Tuzatuvch
i yozuvlar
Tuzatilgan
sinov
balansi
Moliyaviy
natijalar
to’g’risida
gi hisobot
2-shakl,
9910
hisobvara
gi- ning
tarxi
Taqsimla
nma gan
foyda
to’g’risid
agi
hisobot,
8710-
hisobvar
agi-
ning
tarxi
Balans, 1-
shakl
uchun
debet Kredi
t
Deb
et
kredit debet kredi
t
debe
t
kredit deb
et
kredi
t
debet Kred
it
Bino
0120
200000
00
200000
00
200000
00
Uskuna
0130
167000
00
167000
00
167000
00
Binoning
eskirishi
0220
18000
0
180000
180000
Uskunanin
g eskirishi
0230
34500
0
2)1498
6
359986
359986
Asosiy
ishlab
chiqarish
xarajatlari
2010
2)149
86
14986
14986
Oldindan
qilingan
xara-jatlar
3190 26000
3)320
00
58000
58000
Olinadigan
schyot-lar
4010 153000
153000
153000
Hisob-
kitob
varag’i
5110 160000
160000
160000
To’lanadig
ani
hisobvara-
qalar
6010
14500
0
145000
145000
Muddati
6230
12000
0
1)300
00
90000
90000
uzaytirilga
n daromad
To’lanadig
an foizlar
692
0
4)169
863
16986
3
16986
3
Uzoq
muddatli
bank
krediti
781
0
20000
000
20000
000
20000
000
Oddiy
aktsiyalar
-xususiy
kapital
851
1
15900
000
15900
000
15900
000
Taqsimlan
magan
foyda
872
0
1340
00
13400
0
1340
00
7)
233
115
Sotishdan
tushum
901
0
9000
00
90000
0
9000
00
Sotilgan
mahsulotla
r
Tannarxi
911
0
47800
0
47800
0
4780
00
Reklama
xarajatlari
941
9
34000
34000
3400
0
Ish
haqi
xarajatlari
942
1
12500
0
12500
0
1250
00
Boshqa
xarajatlar
942
9
48000
3)320
00
16000
1600
0
Ijara
bo’yicha
daromad
935
0
1)300
00
30000
3000
0
Foiz
ko’rinishid
agi
Xarajatlar
961
0
4)169
863
16986
3
1698
63
JAMI
37724
000
37724
000
2468
49
2468
49
37908
849
37908
849
8228
49
9300
00
Foyda
(daromad)
solig’i
to’langung
(1071
51)
a qadar
foyda
(faqat
hisob
uchun)
Foyda
solig’i
bo’yicha
xarajatlar
981
0
5)
8036
8036
8036
To’lanadi
gan foyda
solig’i
641
0
5)
8036
8036
Barcha
xarajatlar
va da-
romadlar(f
aqat hisob
uchun)
(8308
85)
(9300
00)
SOF
FOYDA
6)
9911
5
6)99
115
Hammasi
2661
36
2661
36
37940
994
37940
994
9300
00
9300
00
7)
2331
15
2331
15
37085
986
37085
986
Aniqlangan sof foyda so`mmasini “Moliyaviy natijalar to’g’risidagi hiso-
bot” stunining debetiga yozamiz. Nima uchun bu yozuvni amalga oshirishimizni
tu-shunish uchun yopiladigan buxgalteriya o’tkazmalarining mohiyati va amalga
oshiri-lishi tartibi bilan tanishtirib chiqamiz.
Ishchi jadvalning “Moliyaviy natijalar to’g’risidagi hisobot” nomli ustunini
to’ldirishni yakunlash uchun ushbu ustunning debet va kredit stunlaridagi umu-miy
so`mmalarni aniqlaymiz:
822849 + 8036 + 99115
= 930000 so`m.
SHunday qilib, tuzatilgan sinov balansi 0110 schyotdan boshlab to 9810
schyotgacha bo’lgan barcha schyotlar qoldig’ini o’z ichiga oladi. Demak, ishchi
jadvalda 1-shakldagi balans hisobotiga tegishli 0110-8990 schyotlar va 2-shakl
“Moliyaviy natijalar to’g’risidagi hisobot”ni tuzish uchun tegishli bo’lgan 9010-
9900 schyotlarni bir biridan ajratilibgina moliyaviy natijalar hisoblab topilar ekan.
Bu qadamni amalga oshirishning sababi moliyaviy hisobot shakllarining bir-biriga
bog’liqligidir. Gap shundaki, 1-shakl - balansning 8710 schyot “Taqsimlanmagan
foyda” deb nomlangan moddasini faqatgina “Moliyaviy natijalar to’g’risidagi”
hisobotni tuzib, foyda so`mmasini aniqlab bo’lgandan so’ng yozish mumkin. SHu
sababli tuzatilgan balansdan 9010 hisob-varaqdan boshlab to 9810 schyotgacha
bo’lgan schyotlarning qoldiqlarini ajratib ishchi jadvalning “Moliyaviy natijalar
to’g’risidagi” hisobot nomli stu-niga yozib olinadi va ana shu stunda moliyaviy
natija - foyda yoki zarar daromad-lar va xarajatlarni solishtirish orqali aniqlanadi.
Buni biz yuqorida batafsil ko’rib chiqdik. Mana shu stun yordamida amalga
oshiriladigan jarayon
yopiladigan buxgalteriya yozuvlari deyiladi
va u 9910
schyot “Yakuniy moliyaviy natija” schyotining tarxini o’zida mujassam etadi.
Buxgalteriya balansi esa soliq hisob-kitobi va taqsimlanmagan foyda
aniqlangandan so’ng nihoyasiga etkaziladi va tegishli shaklga ko’chirib yozilishi
mumkin.
Yopiladigan buxgalteriya o’tkazmalari.
Yopiladigan buxgalteriya o’tkazmalari
: moliyaviy natijalar to’g’risida
hisobotga tegishli schyotlarining qoldiqlarini xususiy kapital to’g’risidagi
hisobotga davriy o’tkazish - yopiladigan buxgalteriya o’tkazmalari orqali amalga
oshiriladi.
Yopiladigan buxgalteriya o’tkazmalari 2 maqsadga xizmat qiladi:
1.
Sof foydani taqsimlanmagan foydaga o’tkazish.
2.
Keyingi hisobot davrini boshlash uchun vaqtinchalik schyotlarda nolga teng
bo’ladigan qoldiqni ta’minlash.
Vaqtinchalik schyotlarni yopish - bu ushbu schyotning qoldig’ini
buxgalteriya o’tkazmasi orqali boshqa schyotqa o’tkazishdir.
Oldingi bobda aytib o’tilganidek 9010-9900 schyotlar vaqtinchalik schyotlar
deb yuritiladi. Bu schyotdan daromad va foydani hihsobga oluvchi schyotlar passiv
schyotlar, xarajat va zararlarni hisobga oluvchi schyotlar esa aktiv schyot deb
yuritiladi. Ma’lumki, aktiv hi-sobvaraqlarda xo’jalik muomalalari natijasida
ko’payish ro’y bersa debetlanadi, passiv schyotlarda esa aksincha. Demak, hisobot
davri davomida aktiv hi-sobvaraqlarning debet tomonida turli xil xarajatlar hamda
zararlar haqidagi ma’lumotlar yig’ilsa, passiv schyotlarning kredit tomonida
daromadlar va foydalar haqidagi ma’lumotlar yig’ilar ekan. Ularni bir-biri bilan so-
lishtirish natijasida moliyaviy natijalar aniqlanadi. Aynan mana shu so-lishtirish
vaqtinchalik schyotlarni yopish paytida 9910 “Yakuniy moliyaviy natija” schyoti
yordamida amalga oshiriladi. Ushbu jarayonni tushuntirish uchun biz yuqorida
ko’rib chiqqan misolimizga murojaat etamiz.
Biz ko’rib chiqayotgan misolda tuzatilgan sinov balansida moliyaviy
natjalarga aloqador vaqtinchalik schyotlar qoldiqlari quyidagicha
9010 Mahsulot sotishdan olingan daromad - 900000
9110 Sotilgan mahsulotlar tannarxi - 478000
9419 Reklama xarajatlari - 3400
9421 Ma’muriy xodimlarga ish haqi - 125000
9429 Boshqa ma’muriy xarajatlar - 16000
9350 Qisqa muddatli ijaradan olingan daromad - 30000
9610 Foiz ko’rinishidagi xarajatlar - 169849
Vaqtinchalik schyotlarni yopish qoidasi quyidagicha:
Kredit qoldiqqa ega bo’lgan (daromadlar, foyda) schyotlarni yopish uchun
ushbu schyotlar debetlanib, 9910 “Yakuniy moliyaviy natija” hisobva-rag’i
kreditlanadi.
Debet qoldiqqa ega bo’lgan (xarajatlar, zararlarni hisobga oluvchi) hisob-
varaqlarni yopish uchun ularni kreditlab, 9910 schyot debetlanadi. Ana shu
qoidalardan foydalanib vaqtinchalik schyotlarni yopish bo’yicha buxgalteriya
o’tkazmalarini quyidagi chizma yordamida aks ettiramiz.
CHizmadagi buxgalteriya yozuvlariga izoh:
“Mahsulot sotishdan olingan daromad” schyotini yopish;
“Sotilgan mahsulot tannarxi” schyotini yopish;
“Reklama xarajatlari” schyotini yopish;
“Ma’muriy xodimlarga ish haqi xarajatlari” schyotini yopish;
“Boshqa ma’muriy xarajatlar” schyotini yopish;
“Foiz ko’rinishidagi xarajatlar” schyotini yopish;
“Qisqa muddatli ijaradan olingan daromad ” schyotini yopish;
“Foyda (daromad) solig’i xarajatlari” schyotini yopish;
Bu yopiladigan bevosita buxgalteriya o’tkazmalari ishchi jadvalning
“Moliyaviy natijalar to’g’risidagi hisobot” nomli stunining debet va kreditida
amalga oshi-riladi.
Keltirilgan chizma va ishchi jadvalning “Moliyaviy natijalar to’g’risidagi
hisobot” nomli stunini diqqat bilan yana bir karra ko’rib chiqamiz. Ishchi jad-
valning ”Moliyaviy natijalar to’g’risidagi hisobot” nomli stuni 9910-hisob-
varaqning yopiladigan yozuvlar aks ettirilgan tarxi (chizmaga qarang) bilan bir xil.
9910 “Yakuniy moliyaviy natija” nomli schyotning o’zi ham vaqtinchalik
schyotlar guruhiga mansub bo’lib, uni ham hisobot davrining oxirida yopi-lishi
talab etiladi. Bu schyotni yopish uchun esa uning debetida jamlangan barcha
xarajatlar (soliq xarajatlarini ham inobatga olgan holda), ushbu hisob-varaqning
kreditida jamlangan barcha daromadlar so`mmasi bilan solishtirilib, sof foyda
so`mmasi aniqlanadi:
930000 - 830885 = 99115 so`m. “Yakuniy moliyaviy natija” nomli 9910 hisob-
varag’ining kredit qoldig’ini aks ettiruvchi ushbu so`mma ishchi jadvalning “Mo-
liyaviy natijalar to’g’risidagi hisobot” stunidagi sof foyda so`mmasi bilan teng
chiqishi kerak. Bizning misolimizda, ishchi jadval yordamida ham, 9900 hisob-
varaqda ham sof foyda so`mmasi 75006 so`mga teng chiqdi. Bu hisob-kitobdan
keyin-gi amalga oshiriladigan muolaja - bu 9910 schyotning kredit qoldig’ini 8710
schyotning kreditiga olib o’tish orqali “Yakuniy moliyaviy natija” hisob-varaqini
yopishdir:
Debet
Yakuniy moliyaviy natija - 99115 so`m
Kredit
Taqsimlanmagan foyda
-99115 so`m
Nazorat savollari
1.Moliyaviy hisobotning tarkibi.
2.Moliyaviy hisobotni tuzish tartibi.
3.Moliyaviy hisobotlar va ular o`rtasidagi bog`liklik.
4.Buxgalteriya balansi tarkibi.
5.Pul oqimi to`g`risidagi hisobot va uni tuzish tartibi.
6.Xususiy kapital to`g`risidagi hisobot.
7.Tushuntirish xatlari va ilovalar.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
