11-Мавзу: Қимматли қоғозлар бозори вa биржалар фаолиятинининг ҳуқуқий тартибга солиниши. Режа

Фонд биржаси фаолиятини ким тартибга солади?

Тартибга солувчи – мустақил ташкилот бўлиб, у бозорда, яъни фонд биржасида ҳаммаси қонуний асосда амалга ошишини назорат қилади. Ўзбекистонда ушбу вазифаларни Капитал бозорини ривожлантириш агентлиги бажаради, у, шунингдек, қимматли қоғозлар бозори иштирокчилари (инвестиция маслаҳатчилари, брокерлар, дилерлар, инвестиция активларини ишончли бошқарувчи) фаолиятини лицензиялаш билан шуғулланади.

Акциялар котировкаси нима?

Акциялар котировкаси – бу акцияларнинг фонд биржасидаги баҳоси бўлиб, талаб ва таклифга кўра белгиланади ҳамда компаниянинг соф даромади, аввал тўланган дивидендлар ҳажми, фирманинг обрўси ва қимматли қоғозлар бозоридаги ўрни каби кўплаб омилларга боғлиқ бўлади.
Бу муҳим! Компания акцияларининг котировкаси доимо ўзгариб туради ва «Тошкент» РФБ сайтида «Биржа котировка варағи» номли махсус жадвалда доимий акс этади.
Ҳар бир акция бир вақтнинг ўзида бир нечта нархга эга:
Биринчидан, бу чиқариш пайтида акцияга белгиланган номинал нарх. Уни номинал қиймат ҳам дейишади. Акциянинг номинал қиймати эгаси ушбу акция бўйича оладиган даромад ёки дивидендга нисбатан аҳамиятли.
Акцияларнинг бозор нархи ушбу қимматли қоғозлар олди-сотдиси давридаги талаб ва таклифга кўра белгиланади. Одатда у амалга ошган битимларнинг ўртача қиймати сифатида ёки савдо кунининг (савдо ҳафтаси) якуний нархига кўра белгиланади.
Котировка нархлари – маълум вақт оралиғида қимматли қоғозлар олди-сотдиси бўйича операциялар бажарилган, биржадаги турли сотувчи ва харидорлар томонидан таклиф этилган нархлар.
Фонд биржасида листинг (биржа котировка варағи) – бу компаниянинг биржа талабларига жавоб беришини текширишдан иборат махсус биржа тадбири. Биржа қимматли қоғозлар эмиссияси (чиқарилиши) рўйхатдан ўтганлигини, унинг натижалари ҳақидаги ҳисобот, Ўзбекистон Республикаси қонунчилигига риоя қилинишини, ўз фаолияти тўғрисидаги ахборотни ошкор қилиниши ва бир қатор бошқа талабларга риоя қилнишини текширади.