11-мавзу. Cўнгги ўрта асрларда Марказий Осиё давлатларининг ташқи дипломатик, савдо-иқтисодий муносабатлари

11-мавзу. Cўнгги ўрта асрларда Марказий Осиё давлатларининг ташқи дипломатик, савдо-иқтисодий муносабатлари

2-қисм

1

• Ўрта Осиё ва Ҳиндистон ўртасидаги сиёсий дипломатик муносабатлар.

2

• Ўрта Осиё ва Афғонистон ўртасидаги сиёсий ва савдо-иқтисодий муносабатлар.

3

• Ўрта Осиё ва Эрон ўртасидаги сиёсий-иқтисодий муносабатлар

4

• Ўрта Осиё хонликларининг Россия билан дипломатик ва савдо алоқалари.

5

• Ўрта Осиё билан Хитой ўртасидаги муносабатлар

REJA.
Адабиётлар:
1

• Алимова Р.Р. Марказий Осиё халқлари тарихи (сўнгги ўрта асрларда Ўрта Осиё хонликларининг ташқи иқтисодий алоқалари). Т. 2009.

2

• Вамбери А. Путешествие по Средней Азии. СПб., 1865.

3

• Веселовский Н.И. Приём в России и отпуск средненазиатских послов в XVII-XVIII столетиях. СПб., 1884.

4

• Бартольд В.В. История Туркестана. Соч. Т.2. ч.1. М., 1963.

5

• Жуковский С.В. Сношения России с Бухарой и Хивой за последнее трехсотлетие. Пг., 1915.

6

• Зияев Х.З. Экономические связи Средней Азии с Сибирью в XVI-XIX вв. Т. 1983

Адабиётлар:
7

• Муҳаммад Юсуф Мунши. Мукимханская история. Тошкент. 1956

8

• Наливкин В. Краткая история Кокандского ханства. Казань. 1886.

9

• Низомиддинов И. Ўрта Осиёнинг чет эл Шарқи билан муносабатлари. Тошкент. 1961

10

• Попов А.Н. Сношения России с Хивою и Бухарою при Петре Великом. //ЗИРГО. Кн. IX. 1853.

11

• Русско-индийские отношения в XVII в. М., 1958.

12

• Мирзо Абдал Азим Сами. Тарих-и- салатин-и-манғития. Изд-е текста, предисловие, перевод и примечание Л.М. Епифановой. М., 1962.

Tayanch iboralar:
1572 йилдаги Олтамиш элчилиги, 1577 йил Абдурахим элчилиги, 1584 йил Мирқурайш элчилиги, 1586 йил Ҳаким Ҳамом ва Садр Жаҳон элчиликлари, 1589 йил Аҳмад Али Оталиқ ва Мирсаид Жаҳон элчилиги, 1597 йил Хўжа Ашраф ва Султон Ҳусайн элчилиги 1614 йил Имомқулихон элчилиги, 1624-25 йиллардаги Ҳаким Ҳозиқ элчилиги, Забардаст элчилиги, 1865 йил Кашмир элчилиги, 1867 йил Индора князлиги элчилиги, 1879 йил Панжобдан Гуру Чари Сингх элчилиги, 1891 йил Хунза элчилиги, Марв масаласи, Маҳмудшоҳ, Дўстмуҳаммадхон, Шужоулмулк, Ибодулло қўзғолони, А.Женкинсон элчилиги, Пазухин элчилиги, А.Ф.Негри элчилиги, Е.К.Мейёндорф, П.И.Демезон, Виткевич, Бутенев элчилиги, 1831 йил, “андижон кўча”, “қўқонлик оқсоқоллар”..

Ўрта Осиё ва Афғонистон ўртасидаги муносабатлар.

• Ўрта Осиё хонликлари 1747 йилда ташкил топган Афғонистон давлати билан бевосита қўшни бўлиб, унинг сиёсий жараёнларида фаол иштирок этган. Дастлаб Бухоро хонлиги билан Афғонистон ўртасида яхши муносабатлар ўрнатилади. Бухорода Шохмурод (1785-1800), Афғонистонда Темуршоҳ (1773-1793) ҳукмронлиги даврида бу икки давлат муносабатлари вақтинчалик кескинлашади. Бунга Марв масаласи сабаб бўлган эди.

Элчилар Бухоро амиридан Зомоншоҳнинг Афғонистон давлатининг хавфсизлиги учун Маҳмуднинг Афғонистонга жўнатилиши ёки Бухорода қамоққа олинишини сўраганлигини етказадилар

• Бунинг эвазига Бухоро амирига ҳар йили 600 афғон пули юбориб туриши ваъда қилинган. Хоразм хони ўз ҳузуридан паноҳ топган Маҳмудни Бухоро элчиларига тутқинликка бермагач, Шоҳмурод Маҳмуднинг афғон элчилари келмасдан илгарироқ Маккага ҳаж сафарига жўнаб кетганлигини баҳона қилиб хат юборади. Маҳмуд эса Хивада 14 ой яшаб, сўнг Эрон шоҳи ҳузурига бориб, унинг ёрдами билан 1801 йилда Зомоншоҳни енгиб тахтни эгаллайди.

XVI-XVI asrlarda Xiva xonligining diplomatik va savdo-iqtisodiy munosabatlari

• 1585 y. 11 noyabrda xivalik elchi Xo‘ja Muhammad elchiligi.
• 1646 y. 1 sentabrda xivalik elchi Nazar Nodirqulov elchiligi.
• 1667 y. 19 dekabrda Xiva elchisi Polad Muhammad.
• 1669 y. 13 iuyndarus elchisi Ivan Fedotov

XVI-XVII asrlarda

• Buxoro va Xiva xonliklariga Rossiyadan 12 marta elchilar kelishgan.
• 1583-1600 yy. Moskvaga 5 marta Buxoro elchisi, 2 marta Xiva elchisi bo’lishgan.

Ўрта Осиё билан Эрон муносабатлари

• Ўрта Осиё Эрон муносабатлари узоқ тарихий илдизга эга. Лекин бу муносабатлар вақти-вақти билан бузилиб турганлиги тарихдан маълум. Жумладан, 1740 йил Эрон шоҳи Нодиршоҳ афшор (1836-1747) Бухорони ўз қўлига осонгина қаршиликсиз киритиб, 1741 йилда Хивага қарши ҳужум уюштирган.

Тарихдан маълумки,

• Бухоро хонлиги билан Эрон давлати ўртасида алоқалар зиддиятли бўлган. Афғонистон шохи Замоншоҳ (1793-1801)га қарши Эронга кетиб қолган унинг укаси Маҳмудшоҳ Эрон шоҳининг ёрдами билан Афғонистонга юриш қилиб, тахтни ўз қўлига олмоқчи бўлган. Лекин бундан хабар топган Замоншоҳ Бухородан ёрдам сўрайди. Бухоро Афғонистон давлати билан бир иттифоқда бўлиб, Эронга қарши курашмоқчи бўлиб сафарга чиқади. Бундан хабар топган Эрон шоҳи Фатҳ Алишоҳ (1797-1834) Маҳмудга ёрдам беришдан воз кечади.

Эътиборингиз учун раҳмат

Эътиборингиз учун раҳмат