11. Kristal panjara energiyasi. Born modeli.

NH2+NH2= N2+ 2H,
H+H=H2
Fotodissotsilanish reaksiyalari natijasida fotoionlanish ham sodir
bo'ladi:

Fotokimyoviy reaksiyalarning yana bir turi foto qayta guruhlanish
reaksiyalari bo'lib,
Nur ta'sirida ba’zi moddalarni kislorod ishtirokida oksidlanishi,
bir xil molekulalami o‘zaro birikib dimerlar hosil qilishi, bo'yoqlarni
fotogidrolizlanish reaksiyalari fotobirikish reaksiyalari yoki fotosintez
deb aytiladi. Sxematik ravishda ulami quyidagicha ifodalash
mumkin:

Bularga misol qilib kislorod ishtirokida toluoldan nur ta’sirida
perikslarning, benzoy kislotasining hosil boiishi kabi reaksiyalami
ko'rsatish mumkin.
Fotokimyoviy reaksiyalarda elektronlaming ko‘chishi natijasida
fotooksidlanish va fotoqaytarilish reaksiyalari sodir boiadi.
Ba’zi raoddalaming fotokimyoviy reaksiyaga kirishishi uchun
berilayotgan nur miqdori yetarli darajada boisada, reaksiya bormaydi.
Shu kabi reaksiyani amalga oshlrish uchun berilayotgan nur
ta’sirida faol markazlar hosil qila oladigan qo‘shimcha moddalardan
foydalaniladi. Bu kabi reaksiyalar fotosensibillanish reaksiyalari
deb ataladi. Fotosensibillanish reaksiyalariga misol sifatida
metil yodidni benzolli eritmada naftalin ishtirokidagi dissotsilanish
reaksiyasini keltirish mumkin:

Faol markaz hosil qiluvchi sifatida metallar yoki biror inert jism
ishtirok etishi mumkin. Masalan, simob ishtirokida uglevodorodlarning
oksidlanishini yozamiz:

Yuqorida ko'rib o‘tilgan fotokimyoviy reaksiyalarning deyarli
barchasi fotosensibillanish reaksiyalarida sodir boiishi mumkin.

154 Reaksiyaning borish tartibini aniqlash usullari
116. Gomo- va geterogen reaksiyalarga massalar ta’siri qonunini qo‘llash (Gomogen, geterogen, reaksiya, massa, ta’sir, qonun			155 Reaksiya tezligiga haroratning ta’siri
			156. Tezlikning harorat koeffitsienti. 158 Aktivlanish energiyasi tushunchasi va ta’rifi Vant-Goff bo'yicha uncha yuqori bo'lmagan haroratlarda haroratni 10° ga oshirganda reaksiyaning tezligi 2-4 marta ortadi. Reaksiya tezligiga haroratning ta’siri tezlik konstantasining harorat koeffitsiyenti bilan oichanadi kt+10 /k Yuqori haroratda Vant-Goff qoidasi noto‘g i i natijalami beradi. Shuning uchun bunday hollarda reaksiyaning tezlik konstantasiga haroratning ta’siri miqdoriy jihatdan Vant-Goff-Arrenius tenglamasi bilan ifodalanadi.
128