11. Kristal panjara energiyasi. Born modeli.

121 Zanjir reaksiyalar. Asosiy tushunchalar. Ularga misollar (Zanjir, reaksiya, tushuncha, kinetika).
Biz yuqoridagi boiimlarda ko'rib chiqqan reaksiyalardan farqli
ravishda zanjirsimon ko'rinishda sodir boiadigan murakkab reaksiyalar
mavjud bo'lib. bunday reaksiyalar ba'zan faol markazlar
va erkin radikal ishtirokida sodir boiadi. Bunday reaksiyalarning
mavjudligi 1913-yilda M.Bodenshteyn tomonidan blldirilgan. U
1916-yilda zanjirli reaksiyalarda energetik qo'zgkalgan molekulalar,
keyinroq (1918) esa, V.Nemest vodorod xloridni vodorod va
xlordan hosil boiish reaksiyasi misolida atom va erkin radikallar
ishtirok etish sxemasini ko'rsatib bergan.
Zanjirli reaksiyalarga ko'plab misollar keltirish mumkin, masalan,
azonning termik parchalanishi, vodorod va uglevodorodlarning
xlor va brom bilan ta’siri anishi, organik birikmalarning
polimerlanishi, radioaktiv parchalanish reaksiyalari, shu kabi reaksiyalar
qatoriga kiradi.
I.N. Semyonovning taiimotiga ko'ra, zanjirli reaksiyalar sodir
boiish jarayoni, asosan, uch bosqichdan, ya’ni zanjirning hosil
bo'lishi, o'sishi va uzilishidan iboratdir. Zanjirning hosil boiish
bosqichi eng ko'p energiya talab etiladigan jarayondir. H2 va Br, dan HBr hosil boiishida H2 va Br2 aralashmasiga nur
ta’sir ettirilganda,H2 ga qaraganda, Br2 osonroq dissotsilamshi sababli
quyidagi jarayon sodir bo'ladi:

150 Reaksiyaga kirishuvchi moddalarning har xil boshlang’ich konsentrasiyalarida ikkinchi tartibli reaksiyaning asosiy tenglamalari va ularni tahlil qilish
		151 Reaksiyaga kirishuvchi moddalarning teng boshlang’ich konsentratsiyasida bir tomonlama n-tartibli reaksiyaning kinetikasi