11 – Мавзу Фалсафа категориялари

Бирлик – нарса, ҳодиса, жараённинг такрорланмас томонлари, белги ва хусусиятлари
Умумийлик – нарса, ҳодиса, жараённинг такрорланувчи томонлари, хусусият ва белгилари
АСОСИЙ ОНТОЛОГИК КАТЕГОРИЯЛАР
(бирлик - умумийлик)
Бирлик ва умумийликнинг характеристкаси (тавсифи)

• Умумийлик категорияси қонун категоряси билан боғлиқ
• Умумийлик зарурийлик билан чамбарачс боғлиқ
• Умумийлик моҳият категоряиси билан боғлиқ
• Бирлик категорияси тасодифийлик ва ҳодиса категориялари билан чамбарчас боғлиқ

МИҚДОР ВА СИФАТ
Моддий оламнинг муҳим томонларини акс
эттирувчи фалсафий категориялардир. Олам-
даги нарса ва ҳодисалар доимо ўзгариб, ривож-
ланиб боради, бу жараёнда нарсалар доимо
пайдо бўлади, ўзгариб туради. Лекин бундан
улар муайян мавжудлик шаклига эга эмас, мут-
лақ беқарор ва уларни бир-биридан ажратиб
бўлмайди, деган хулоса чиқмайди.


Миқдор нарсанинг шундай муайянлигидирки, шу
туфайли уни реал равишда (ёки фикран) бир
жинсли қисмларга бўлиш ва бу қисмларни бир
бутун қилиб тўплаш мумкин. Қисмлар ёки нарса-
ларнинг бир жинслиги (ўхшашлиги, монандлиги)
миқдорнинг фарқ белгисидир. Бир-бирига ўхша-
майдиган нарсалар ўртасидаги тафовутлар си-
фат характерига, бир-бирига ўхшаш нарсалар
ўртасидаги тафовутлар эса миқдор характерига
эгадир.
Сифат нарса ва ҳодисаларнинг муайянли-
гини таъминлайдиган, уларга барқарор-
лик багишлайдиган хосса, хусусият ва
белгилар йиғиндисидир. Сифат нарса-
нинг умумийлигини, яхлитлигини, унинг
нисбий барқарорлигини, бир-бирига ўхшаш-
лиги ёки ўхшамаслигини ифодалайди.
Миқдор предметнинг ҳажми, ўлчови,
оғирлиги, ҳаракат тезлиги ва шу
кабилар билан тафсифланади.
Сифат нарсаларнинг ички ва ташқи
муайянлиги бўлиб, унинг қатор хосса,
белги, хусусиятлари бирлигини
ифодалайди.
Меъёр эса миқдор ва сифатнинг
бирлиги, ўзаро боғлиқлигини
ифодаловчи тушунчадир.