11 – Мавзу Фалсафа категориялари

г) категория умумий тушунчалар сифатида инсоннинг табиий-ижтимоий ҳодисалар
моҳиятини билишга қаратилган билиш жараёни тарихининг натижалари ва
воқеликни чуқурроқ била боришининг илмий воситаларидир;
д) категориялар фалсафанинг ўзи сингари, барча фанлар учун илмий тадқиқот
ва амалий фаолиятда методологик аҳамиятга
Имконийлик кўринишлари
Реал имконият:
-воқеликнинг зарурий алоқалари ва муносабатлари тақозоланган
-зарурийлик билан боғлиқ (Гегел)
Мавҳум имконият:
-зарурий алоқалар билан тақозоланган, лекин зарур шароитларсиз кучга кира олмайди
Моҳият имконияти:
-амалга ошиши моҳиятининг ўзгариши билан кечадиган имконият
Инкор этувчи имконият:
-воқеликка айланиши билан бошқа имкониятнинг мумкин эмаслги билан характерланувчи имконият
Қайтарилмайдиган имконият:
Аниқ имконият:
-зарурий шарт – шароитлардагина кучга киради
Формал имконият:
-воқеликнинг тасодифий алоқалари ва муносабатлари билан тақозоланган;
-тасодифийлик билан боғлиқ
Қайтарилувчи имконият:
-биринчи туртки-имконият-ҳаракат
Биргаликда мавжуд бўладиган имконият:
-бирининг амалга ошиши билан бошқа имкониятнинг йўқолиб кетмаслиги билан характерланувчи имконият
Воқеа – ҳодиса имконияти:
-амалга ошиши билан моҳияти ўзгармас имокният
АСОСИЙ ОНТОЛОГИК КАТЕГОРИЯЛАР
Воқелик – бу бўлиб ўтган, содир бўлган реал нарса-ҳодисанинг мавжудлигидир.
Имконият – бу ҳали мавжуд бўлмаган, лекин бўлиши, рўй бериши мумкин бўлган нарса - ҳодиса
АСОСИЙ ОНТОЛОГИК КАТЕГОРИЯЛАР
(имкониятлик – воқелик)
Имконият ва воқеликнинг характеристкаси

• Имконият амалга ошгач, воқеликка айланади. Бунда:
• Воқелик – амалга ошувчи имконийлик;
• Имконият – потенциал (имкониятдаги) воқелик.
• Имконият реал мавжуд, лекин хусусият сифатида нрсаларнинг тегишли шароитларида
• бошқа бир нарсалардан келиб чиқиши ёки бошқача айтганда, сифатий ҳолат.