100 йиллигига бағишланади Муминов Н. Г

к
Т
) ѐки объектнинг бирлик ҳажмига 
сарфланадиган маблағ (
К
 1
т
). 
Солиштирма меҳнат сиғими 
к
Т
ва 
к
1 
т
қуйидаги формула бўйича 
аниқланади 
𝐾
𝑇
=
𝑇
0
𝐶
𝑐𝑚𝑝
; 𝐾1
𝑇
=
𝑇
0
𝑉
,
бу ерда 
С
қми
 
– 
объектни қуришда бажариладиган қурилиш-монтаж 
ишларининг сметавий нархи, минг сўмда; 
V
 
– 
қурилаѐтган объект 
ҳажми, м
3
; 
Т
о
 
– 
объектни қуришда сарфланадиган меҳнат ҳажми, 
киши-кун. 
Ишларни 
бажаришдаги 
меҳнат 
сиғимининг 
солиштирма 
кўрсаткичи 
қурилиш-монтаж 
ишларини 
ишлаб 
чиқаришда 
сарфланадиган меҳнат ҳажмини ўзида акс эттиради ва қурилаѐтган 
объект 
учун 
қабул 
қилинган 
конструктив 
ечимларининг 
технологиклигини 
ҳамда 
қурилиш-монтаж 
ишларининг 
механизациялашганлик даражасини тавсифлайди. 
Капитал 
маблағлар 
умумий 
ҳажмидаги 
қурилиш-монтаж 
ишларининг солиштирма салмоғи 
С
қми
 
қуйидаги формула бўйича 
ҳисобланади. 
𝐾
𝑐𝑚𝑝
=
𝐶
𝑐𝑚𝑝
𝐾
× 100%.
Бу 
кўрсаткич 
қурилишнинг 
индустриализациялашганлик 
даражасини тавсифлайди.
Қурилиш коэффициенти 
К
қ
 
қурилиш ер участкасидан фойдаланиш 
даражасини белгилайди: 
𝐾
3
=
𝐹
3
𝐹
0
,
Бу ерда 
Ғ
қ
 
ва
 
Ғ
ум
 
мос равишда участканинг қурилаѐтган ва умумий 
ҳудудлари. 
Бино майдони (
к
м
) ва ҳажмидан (
к
ҳ
) оқилона фойдаланиш 
даражаси 
 

---

346 
𝐾
п
=
𝐹
𝐹
п
;
𝐾
0
=
𝑉
𝐹
,
 
Бу ерда 
Ғ
– бинонинг умумий майдони, м
2
; 
Ғ
п
– фойдали (яшаш 
ѐки ишлаб чиқариш майдони), м
2
;
 
V
 
– 
бинонинг ҳажми, м
3
. 
к
м
ва 
к
ҳ
коэффициентлар мос равишда бинонинг умумий майдони 
ѐки ҳажмининг қандай қисмидан бевосита мўлжалланган вазифа учун 
фойдаланишни, хоналар (қаватлар) баландлиги қандай даражада 
тўғри 
танланганлиги 
ва 
ѐрдамчи-хўжалик 
хоналари 
тўғри 
лойиҳаланганлигини кўрсатади. 
Кўрсаткичлар тизимининг мавжудлиги мураккаб техник ва хўжалик 
ечимларини ҳар томонлама етарли даражадаги аниқлик билан 
баҳолаш имконини беради. Бироқ шу билан бир қаторда бу 
кўрсаткичлар зиддиятли жиҳатларга ҳам эгадир. Агар бир вариантнинг 
барча кўрсаткичлари бошқа вариантникидан яхши бўлса, у ҳолда 
масала жуда оддий бўлади. Лекин афсуски, амалиѐтда бундай ҳолат, 
яъни оддийлик камдан-кам бўлади. Шундай ҳолатлар бўладики, 
масалан, қурилишнинг муддатини қисқартиришга анча қиммат 
индустриал 
конструкцияларни 
қўллаш 
орқали 
эришилади, 
эксплуатацион сарф-харажатларни қисқартиришга эса анча қиммат 
бўлган 
материалларни 
қўллаш, 
иссиқликнинг 
изоляциясига 
сарфланадиган маблағларни ошириш йўли билан эришилади, 
қурилишга сарфланадиган меҳнат сиғимини қисқартириш учун эса 
меҳнат унумдорлиги анча юқори бўлган ва анча қиммат турадиган 
механизмларни қўллашга тўғри келади. 
Бир хил бўлган вазиятларда у ѐки бу ечимларни баҳолаш учун 
жорий харажатларнинг фарқини ҳисобга олган ҳолда қўшимча капитал 
маблағларнинг миқдорини солиштириш ѐки таққослаш етарли бўлади. 
Масалан, вариантларнинг биттаси бўйича капитал маблағларнинг 
миқдори бошқасиника нисбатан кўп