10-sinf O’zbekiston tarixidan

1918
15-fevralda esa Qo’qon shahrida yong‘inlar bo‘ldi.
1918	18-fevraldan boshlab Qo‘qon shahar mirshablar boshlig‘i Kichik Ergash qo‘rboshi amalda muxtoriyat hukumatining rahbariga aylandi.
1918	22-fevralda Qo‘qon shahridagi Rus-Osiyo banki binosida bolsheviklar tomonidan tayyorlangan “tinchlik shartnomasi” imzolandi.
1918	erta bahorida avval Farg‘ona vodiysida, so‘ngra butun Turkiston mintaqasida sovet rejimiga qarshi qurolli istiqlolchilik harakati boshlandi.
1918	20-aprel – 1-mayda Toshkentda Turkiston ishchi, soldat, krestyan, musulmon va dehqon deputatlarining V o‘lka syezdi bo‘lib o‘tdi. Syezd deputatlari sovet Rossiyasi hukumati rahbarlari V.I. Lenin va I.V. Stalin ko‘rsatmasi asosida 30-aprelda “Rossiya Sovet federatsiyasining Turkiston Sovet Respublikasi haqidagi Nizom”ni qabul qildi.
1918	17 – 25-iyunda Toshkentda Turkiston bolshevistik tashkilotlarining tashkiliy o‘lka syezdi bo‘lib o‘tib, unda Rossiya Kommunistik partiyasi – RKP (b)ning tarkibiy qismi bo‘lgan Turkiston Kommunistik partiyasi (TKP) tashkiliy jihatdan rasmiylashtirildi.
1918	20-noyabrda Turkiston ASSRda T. Risqulov raisligida ocharchilikka qarshi kurash Markaziy komissiyasi tuzilgan.
1918	fevral oyining so‘nggi o‘n kunligida Turkiston mintaqasida bolsheviklar hukmronligidagi sovet rejimiga qarshi istiqlolchilik harakati dastlab Qo‘qon atroflarida boshlandi.
1918	27-fevralda bolsheviklarning harbiy kuchlariga qarshi bo‘lgan janglarning birida Kichik Ergash shahid bo‘ldi.
1918	mart oyining oxiriga kelib Katta Ergashning nomi Farg‘ona vodiysi aholisi o‘rtasida juda mashhur bo‘lib ketdi.
1918	o‘rtalariga kelib Farg‘ona vodiysida taxminan 100 ga yaqin qo‘rboshi o‘z guruhlari bilan qizil armiya qismlariga qarshi kurash olib bordilar.
1918	boshlab Bahrombek 2000 yigit bilan Samarqand viloyatida qizil armiyaga qarshi janglarda faol qatnashdi. Samarqand atrofidagi Past qishloqda tug‘ilgan Hamroqulbek qo‘rboshi uning yaqin yordamchisi bo‘lgan.
1918	1-martda Turkiston o‘lkasi XKS raisi Fyodor Kolesov boshchiligidagi 3500 kishidan iborat harbiy kuchlar Yangi Buxoroga yetib keldi.
1918	2-mart kuni Eski Buxoro shahriga hujum boshlandi. Buxoro shahri yaqinidagi Fathobodda bo‘lgan dastlabki to‘qnashuvda amir Olimxon qo‘shinlari yengilsa ham keyinchalik buxoroliklar Kolesov otryadini qurshab olishdi.
1918	F.Kolesov 5-mart kuni kechqurun Toshkent tomonga chekinishga buyruq beradi.
1918	17-martda Kolesov otryadi bilan Samarqandga yetib keldi.
1918	25-martda sovet Turkistoni bilan Buxoro amirligi o‘rtasida Qiziltepa bitimi imzolandi.
1918	Asfandiyorxon tomonidan Junaidxon Xiva xonligi qurolli kuchlari qo‘mondoni qilib tayinlandi.
1918	30-oktyabrda Xivada bo‘lgan saroy tnasi oqibatida Asfandiyorxon o‘ldirildi.
1918	Xiva xonligi taxtiga Said Abdullaxon (1918 – 1920) o‘tirdi, hukumat boshlig‘i Davlatmurod mahram bo‘ldi.
1918	noyabrda Junaidxon qo‘shinlari Amudaryodan o‘tib, To‘rtko‘lga hujum qildi. Qizil askarlarga qarshi keskin janglar bo‘lib, u 1,5 yilcha davom etdi.
1918	o‘rtalaridan e’tiboran avval Rossiya imperiyasi va Xiva xonligiga qarshi kurashgan Junaidxon qizil askarlarga qarshi mustaqillik uchun jangga kirgan edi.
1919	mart oyida Turkiston Kommunistik partiya sining II konferensiyasida RKP (b) o‘lka Musulmonlar byurosi (Musbyuro) tashkil qilindi.
1919	yozining oxiri va kuzida Farg‘ona vodiysidagi istiqlolchilik harakati o‘zining eng yuqori cho‘qqisiga chiqdi.
1919	Sentyabr oyining dastlabki kunlarida Madaminbek lashkarlari Jalolobod va O‘sh shaharlarini egallashdi.
1919	12-oktyabrda Pomirning Ergashtom ovulida bo‘lgan anjumanda Madaminbek boshchiligida Farg‘ona muvaqqat muxtoriyat hukumati tuzildi. Hukumat tarkibiga 16 nafar tub aholi va 8 nafar ruslar kiritilgan edi.
1919	kech kuziga kelib Madaminbek qo‘l ostida 30 000 nafarga yaqin yigit qizil armiyaga qarshi istiqlol janglarini olib bordilar. Bu paytda Shermuhammadbek qo‘l ostida 20 000, Katta Ergash qo‘rboshida 8000 nafar askar bo‘lgan.
1919	9-aprelda Xiva yaqinidagi Taxta qishlog‘ida Junaidxon bilan sovet hokimiyati vakillari o‘rtasida shartnoma imzolandi.
1919	4-noyabrda Yosh xivaliklar, To‘rtko‘ldagi inqilobchi kommunistlar guruhi hamda Qo‘shmamedxon Sapiyev va G‘ulomalixon Bahodir boshchiligidagi turkman qabilalari Xiva xoni Said Abdullaxon va turkman yovmutlarining yetakchisi Junaidxonga qarshi kurash boshlash uchun o‘zaro ittifoq tuzib, Xiva shahrini egallash uchun qizil askarlarni yordamga chaqirdi.
1919	noyabr-1920-yil yanvar oylarida Turkiston frontining Amudaryo (Xiva) guruhi qo‘shinlari xonlik hududini bosib olish uchun keskin janglar olib bordi.
1920	yanvarda Turkiston ASSR MIK raisi, o‘lka Musulmonlar byurosi raisi T. Risqulov Turkiston Sovet Respublikasi nomini o‘zgartirib, uni Turk Respublikasi deb atash, yagona kommunistik partiya – Turkiston turkiy xalqlarining kommunistik partiyasini (qisqacha Turk partiyasi) tuzish taklifi bilan chiqdi.
1920	yozida T. Risqulov o‘z vazifasidan ozod qilinib, Moskvaga ishga chaqirib olindi.
1920	Turkistonga tashib ketilayotgan non mahsulotlari va boshqa oziq-ovqat turlarining miqdori bir necha marta ko‘paygan.
1920	yanvar oyining o‘rtalariga kelib Farg‘ona vodiysiga bolsheviklar tomonidan qo‘shimcha kuchlarning boshlanishi natijasida jangovar tashabbus qizil armiya qo‘liga o‘tdi.
1920	6-martda Madaminbek bilan 2-Turkiston o‘qchi diviziyasining boshlig‘i N.Veryovkin-Roxalskiy o‘rtasida Skobelev shahrida yarash bitimi imzolandi.
1920	mayda sovet qo‘mondonligi tomonidan qo‘rboshilar o‘rdasiga yuborilgan Madaminbek noaniq vaziyatda o‘ldirildi.
1920	yozi va kuzida Turkistondagi harakat o‘zining yangi bosqichiga qadam qo‘ydi.
1920	3-mayda Shermuhammadbek boshchiligida Turkiston – turk mustaqil islom jumhuriyati tashkil topdi. Shermuhammadbek istiqlolchilik harakatiga bosh bo‘ldi.
1920	12-avgustda Turkiston fronti qo‘mondoni M.V.Frunze amirlikni tugatish maqsadida Samarqand-Buxoro guruhi (fronti)ni tuzish haqida buyruq bergan.
1920	29-avgustda Buxoro amirligini tugatishga kirishdi. Shu sanadan boshlab Eski Buxoro ham havodan, ham yerdan qattiq bombardimon qilingan.
1920	1-2-sentyabr kunlari Buxoroning Qarshi darvozasigacha kelgan temiryo‘lda turgan bronepoyezd (zirhlipoyezd) va Samarqand, Shayx Jalol, Namozgoh darvozalari yaqinida joylashtirilgan to‘plardan shaharga 12 000 snaryad tashlangan.
1920	2-sentyabrda qizil armiya tomonidan Buxoro shahri egallangan.
1920	sentyabrda katta boylikni o‘margan “qizil qo‘mondon” M.Frunze Moskvaga qaytgach, qo‘lga olingan va bir necha oy uy qamog‘ida saqlangan.
1920	Sentyabr oyi boshlarida amirlik xazinasi va boshqa boyliklar ortilgan 2 ta eshelon Samarqand va Toshkent orqali Moskvaga yo‘l olgan.
1920	6 – 8-oktyabrda amirning yozgi saroyi – Sitorai-Mohi Xosada chaqirilgan Butunbuxoro xalq vakillarining I qurultoyida Buxoro Xalq Sovet Respublikasi (BXSR) tuzilganligi tantanali ravishda e’lon qilindi.
1920	1-fevralda xonlik poytaxti Xiva bosib olindi. Xiva xoni Said Abdullaxon taxtdan voz kechdi. Junaidxon janglar bilan Qoraqumga chekindi.
1920	2-fevralda Muvaqqat inqilobiy qo‘mita tuzildi. Hokimiyat Yosh xivaliklar qo‘liga o‘tdi.
1920	26 – 30-aprelda Xiva shahrida bo‘lib o‘tgan Butunxorazm xalq vakilla rining I qurultoyida Xorazm Xalq Sovet Respublikasi (XXSR) tuzilganligi e’lon qilindi. XXSR Nozirlar Sho‘rosining raisi qilib Yosh xivaliklar partiyasining rahbari Polvonniyoz Yusupov saylandi. Qurultoyda XXSRning muvaqqat Konstitutsiyasi va dastlabki Bayrog‘i qabul qilindi.
1920	bahorida XXSRda yangi tipdagi maktablar tashkil qilina boshlandi.
1920	kuziga kelib Buxoroda amirlik tuzumi ag‘darilgach, qizil armiyaga qarshi kurash olib borgan qo‘rboshilar guruhlari, shahar va tumanlarda ko‘tarilgan qo‘zg‘olonlar mamlakatning barcha hududi – g‘arbiy, markaziy, sharqiy qismlarida boshlanib, ommaviy tus oldi.
1920	sentyabr oyida Sharqiy Buxoroga kelgan sobiq amir Olimxon katta kuchlar to‘plab, qizil armiyaga qarshi kurashga rahbarlik qildi.
1920	Turkkomissiya va Ya.Rudzutak tezislariga qarama-qarshi o‘laroq Turor Risqulov boshchiligidagi bir guruh milliy kommunistlar turkiy xalqlar yagona bo‘lib, ularning tarixiy ildizlari, dinlari, an’analari va madaniyati mushtarakdir, yagona Turkistonni alohida qismlarga ajratib bo‘lmaydi, degan g‘oyani ilgari surgan edilar.
1920	10-martda bo‘lgan Turkiston ASSR MIK va Turkiston Kompartiyasining birlashgan kengashida Sultonbek Xo‘janov, Sanjar Asfandiyorov, N.Paskutskiy kabi atoqli partiya xodimlari Sovet Sotsialistik Respublikalarining O‘rta Osiyo federatsiyasini tuzish takliĬ bilan chiqdilar.