10-o`zb tarix qq indd

Nawayı, Chirshiq, 
Ferǵana
qalalarında qurılǵan edi. Zarafshan, Ushqudıq, Almalıq, 
Bekabad hám paytaxt Tashkent qalasınıń da ekologiyalıq jaǵdayı 
jaman bolǵan.
Oray kórsetpesi menen Ózbekistan 
paxtazarlarında ǵawasha zıyankesleri hám 
keselliklerge qarsı gúreste júdá záhárli 
ximiyalıq zatlar qollanıldı. XX ásir-
diń 80-jılları ortalarında respublikada 
90 000 tonna pesticidler awıl xojalıǵında 
qollanıldı. Záhárli zatlar menen islew beriw 
maydanlarınıń shama menen yarımında 
Paxtanı defolyaciya etiw

---

125
samolyotlarda islendi. Bul jaǵday hawa hám suwdı záhárlep, xalıq 
salamatlıǵı hám de tábiyat hám haywanat dúnyasına úlken zıyan 
tiygizdi.
Záhárlilik dárejesi joqarı bolǵan ximiyalıq zat—butifos ǵawashanı 
defolyaciya etiw (japıraqtı túsiriw) ushın Ózbekistanda 20 jıl dawamında 
qollanıldı. Defolyaciya tiykarınan samolyotlarda islenetuǵın edi. 
Kópshilik jaǵdaylarda butifos hár gektar paxta maydanına belgilengen 
normasınan 2—3 ese kóp qollanılǵan. Záhárli butifostıń defolyaciyada 
keń qollanılıwı qorshaǵan ortalıqtı hám adamlar salamatlıǵına unamsız 
tásir kórsetti. Ózbekistan basshıları 1981-jılı respublikada bul ximiyalıq 
zattan paydalanıwdı qadaǵan etse de, ayırım xojalıqlar bul usıldan keyin 
de paydalandı.
Este saqlań!
Házirgi waqıtta Aral teńizi 
3 bólekke
bólingen: 
birinshisi
—
kishi hám sayız arqa bólimi; 
ekinshisi 
— salıstırmalı úlkenirek 
maydanǵa iye bolǵan hám sayız shıǵıs bólimi; 
úshinshisi 
— eń tereń 
esaplanǵan batıs bólimi.
Aral teńiziniń qurıwı hám onıń qorqınıshlı aqıbetleri.
XX ásirdiń 
60-jıllarınan suwǵarılatuǵın egin maydanlarınıń keńeyttiriliwi nátiyje-
sinde teńizge Ámiwdárya hám Sırdáryadan quyılatuǵın suw muǵdarı 
jıldan-jılǵa kemeyip bardı. Aqıbetinde, Aral teńizinde suw qáddi 
tez pátlerde tómenlep, ol qurıy basladı. Teńiz suwınıń shorlanıwı 
kúsheyip, balıq hám basqa suw janıwarları keskin azayıp ketti. 
Aral teńiziniń qurıp barıwı Oraylıq Aziya regionı hám de qońsı 
mámleketler ekologiyasına misli kórilmegen dárejede unamsız tásir 
kórsetti.