10-o`zb tarix qq indd

§
 
25. Ózbekistanda ekologiyalıq jaǵdaydıń awırlasıwı hám Aral qayǵısı
Ekologiyalıq teńsalmaqlıqtıń buzılıwı.
Tábiyat hám qorshaǵan 
ortalıqtı qorǵaw mashqalası, tiykarınan, insan xızmeti nátiyjesinde, 
yaǵnıy insannıń tábiyiy proceslerge aralasıwı keńeyip hám tereńlesip 
barıwı sebepli payda boladı. XX ásirdiń 60—80-jılları bul mashqala 
?

---

124
adamzat ushın úlken qáwip tuwdırdı. Insannıń xojalıq xızmeti jıldan-
jılǵa kúsheyip bardı, qorıq jerler ózlestirildi, elektr stanciyaları hám 
zavod-fabrikalar qurıldı, jańa qalalar sanı kóbeydi. Jańa jerlerdiń 
ózlestiriliwi, sanaat hám awıl xojalıq kárxanaları, transport xızmetiniń 
qadaǵalawdan shetke shıǵıp ketiwi bolsa tábiyatta bar teńsalmaqlıqtı 
buzıp, qolaysız ekologiyalıq jaǵdaydı júzege keltirdi.
Alımlar pútkil dúnyada ekologiyalıq teńsalmaqlıq buzılǵan, bunıń 
qáwpi yadro urısı qáwpinen qalıspaydı, dep turǵan bir waqıtta sovet 
hákimiyatı hám komminstlik partiya biziń mámleketimizde ekolo-
giya mashqalası joq, dep bul qáwiptiń aldın alıw ushın heshqanday 
shara kórmedi. Ózbekistan alımları da keń jámáátshilikke bul qáwip 
haqqında aytıwǵa jol qoymadı. 
Ózbekistandaǵı barlıq iri awır sanaat tarmaqları — metallurgiya, 
gaz-neft, energetika, ximiya kárxanaları Awqam ministrlikleri hám 
kabinetleri qaramaǵında bolǵan. Ekologiyanı tiykarınan usı tarmaq-
lardıń kárxanaları buzıp keldi. Biraq Oray basqarmaları respublika 
xalqı salamatlıǵın emes, al az sarplap, kóp dáramat alıwdı oylaytuǵın 
edi.
Iri sanaat qalalarındaǵı kárxanalar qorshaǵan ortalıqtı záhárli 
gazler hám shıǵındılar menen pataslaǵan. Ásirese, ximiya zavodları 
hám kombinatları ekologiyalıq jaǵdayǵa júdá úlken unamsız tásir 
kórsetken. Bul zavodlardıń qáwipli tárepi sonda edi, Ózbekistan 
tiykarında xalqı tıǵız jasaytuǵın regionlardan esaplanatuǵın edi. 
Ximiya zavodları tiykarınan xalqı kóp bolǵan