10-mavzu. Xususiy kapital hisobi reja

 
 
7. Maqsadli tushumlar hisobi. 
Grantlar, subsidiyalar va beg‘araz yordamlarni hisobga olish 1998 yil 3 dekabrda 
Adliya vazirligi tomonidan 562-raqam bilan tasdiqlangan «Davlat subsidiyalari hisobi va 
davlat yordamini izohlash» nomli 10-son BHMS bilan tartibga solinadi.
Grant (subsidiya) deganda xo‘jalik yurituvchi sub’ektlarga ular belgilangan 
shartlarni bajarganlarida iqtisodiyotni rivojlantirishni rag‘batlantirish maqsadida davlat 
yoki xalqaro xorijiy tashkilotlar tomonidan ko‘rsatiladigan pul yoki natura ko‘rinishidagi 
yordam tushuniladi. 
Shu bilan birgalikda subsidiya va grantlar turli nodavlat, xalqaro tashkilotlar va 
jamg‘armalar tomonidan ma’lum dasturlarni amalga oshirish uchun korxonalar 
tomonidan taqdim etilishi mumkin. 
Grant va subsidiyalar quyidagi hisobvaraqlarda hisobga olinadi: 
8810-«Grantlar»; 
8820-«Subsidiyalar». 
Mazkur hisobvaraqlarda o‘z sarmoyasiga kiritiluvchi hamda korxona faoliyatini 
moliyalash manbai sifatida ko‘rib chiqiladigan ajratilgan grant va subsidiyalarning 
mavjudligi va harakati to‘g‘risidagi ma’lumotlar hisobga olinadi.
Pul shaklida olingan grantlar quyidagicha aks ettiriladi: 
D-t 5110, 5210-«Pul mablag‘lari»hisobvaraqlari 
K-t 8810-«Grantlar». 
Grantlar hisobiga ustav kapitalining ortishi quyidagicha aks ettiriladi: 
D-t 8810-«Grantlar» 
K-t 8310, 8320, 8330 Ustav kapitalini hisobga olish hisobvaraqlari. 
Grant ajratgan tashkilotning grant summasini korxona ustav sarmoyasiga badal 
sifatida kiritish haqidagi qarori zarur. Ustav kapitalining oshishiga hamda yangi muassis 
paydo bo‘lishiga barcha muassislarning roziligi ham kerak va ta’sis hujjatlarini qayta 
ro‘yxatdan o‘tkazish lozim: 
D-t 8810-«Grantlar» 
K-t 8530-«Tekinga olingan mol-mulk». 
Subsidiyani olish shakli uni hisobda aks ettirish tartibiga ta’sir etmaydi. Aktivlarga 
tegishli davlat subsidiyalari quyidagicha aks ettiriladi: 

aktivning foydali xizmat muddati davomida daromad sifatida tan olinadigan 
maqsadli tushumlar sifatida; 

---


kelib 
tushgan 
aktivning 
balans 
qiymatini 
kamaytiradi 
hamda 
amortizatsiyalanadigan aktivdan foydali foydalanish muddati davomida hisoblanadigan 
eskirishni qisqartirish yo‘li bilan moliyaviy natijalar to‘G‘risidagi hisobotda aks ettiriladi. 
Shuningdek, 8800-«Maqsadli tushumlar» guruhida quyidagi hisobvaraqlar ochilgan: 
8830-«A’zolik badallari» 
8840-«Maqsadli foydalaniladigan soliq imtiyozlari». 
8830-«A’zolik badallari» hisobvarag‘ida ta’sis hujjatlari bilan belgilangan jamiyat 
a’zolarining a’zolik badallari aks ettiriladi. A’zolik badallarining tushumi 8830-«A’zolik 
badallari» hisobvarag‘i krediti bo‘yicha pul mablag‘larini hisobga olish hisobvaraqlari 
bilan korrespondensiyada aks ettiriladi. 
Soliq solishdan ozod etish natijasida bo‘shagan mablag‘lar summalarini maqsadli 
vazifalarni bajarishga yo‘naltirishning hisobi 8840-«Maqsadli foydalaniladigan soliq 
imtiyozlari» hisobvarag‘ida amalga oshiriladi. 
Byudjetga to‘lovlar bo‘yicha (turlari bo‘yicha) qarzlarni hisobga olish 
hisobvaraqlari 
bo‘shagan 
mablag‘lar 
summasiga 
debetlanadi, 
8840-«Maqsadli 
foydalaniladigan soliq imtiyozlari» hisobvarag‘i kreditlanadi. Soliq solishdan ozod etish 
natijasida bo‘shagan mablag‘lar summalari imtiyozli davr ko‘rsatilgan taqdirda – 
imtiyozli davr tugagach, qolgan hollarda esa - har yili 8840-«Maqsadli foydalaniladigan 
soliq imtiyozlari» hisobvarag‘i debetidan 8530-«Bepul olingan mol-mulk» hisobvarag‘i 
kreditiga hisobdan chiqariladi.