10-mavzu. Xususiy kapital hisobi reja

 
 
4. Ustav kapitali hisobi. 
Ustav kapitalining buxgalteriya hisobi quyidagi asosiy me’yoriy hujjatlar bilan 
tartibga solinadi:
“Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida”gi qonun
3
, «Hisob siyosati va 
moliyaviy hisobotlar» 1-son BHMS, «Xo‘jalik yurituvchi sub’ektlarning moliya xo‘jalik 
faoliyati buxgalteriya hisobi schyotlari rejasi va uni qo‘llash bo‘yicha yo‘riqnoma» 21-
son BHMS, «Xususiy kapital to‘g‘risidagi hisobot» 14-son BHMS, «Buxgalteriya 
balansi» 15-son BHMS va boshqalar.
 
Ustav kapitali bo‘yicha muomalalar hisobi 8300-«Ustav kapitalini hisobga oluvchi 
hisobvaraqlar» schyotida hisobga olinadi. Ushbu schyot quyidagi uchta schyotni o‘zida 
jamlaydi:
 
3
“Бухгалтерия ҳисоби тўғрисида”ги Ўзбекистон Республикаси Қонунига ўзгартириш ва қўшимчалар 
киритиш ҳақида. 2016 йил 13 апрель. № ЎРҚ-404. 

---

8310-Oddiy aksiyalar
 
8320-Imtiyozli aksiyalar
 
8330-Pay va ulushlar 
 
8310-Oddiy aksiyalar
schyoti davlat ixtyoridagi korxonalar, tashkilotlar va 
birlashmalarning ustav fondini hamda aksiyadorlik va shirkat jamiyatlarining ustav 
kapitalini hisobga olish uchun xizmat qiladi.
 
8320 - Imtiyozli aksiyalar
schyotida imtiyozli aksiyalar ko‘rinishida muomalaga 
chiqarilgan aksiyadorlik kapitalining miqdori hisobga olinadi.
 
8330 - Pay va ulushlar
schyotida aksiyadorlik shaklidan tashqari, boshqa 
mulkchilik turlarida tashkil etilgan xo‘jalik yurituvchi sub’ektlarning ustav kapitali 
shakllanishi hisobga olinadi.
 
 
Korxonaning aksiyadorlik kapitali hisobida ro‘yxatdan o‘tgan, lekin emissiyasi 
tugallanmagan miqdorda hisobga olinishi sababli e’lon qilingan (chiqarishga ruxsat 
berilgan), chiqarilgan (aksiyadorlar tomonidan obuna amalga oshirilgan) va muomaladagi 
oddiy aksiyalarning har qaysi emissiyasi bo‘yicha alohida tahliliy hisobvaraq yuritish 
talab qilinadi.
 
Xo‘jalik sub’ektining iqtisodiy faoliyati davomida unda ustav kapitalini oshirish 
yoki kamaytirish zaruriyati paydo bo‘lishi mumkin. Bunda muassislar qarori bilangina 
ustav kapitalini o‘zgartirishga yo‘l qo‘yiladi va matbuotda uning o‘zgarishi haqida e’lon 
beriladi hamda ta’sis xujjatlari qayta ro‘yxatdan o‘tkaziladi. Shuni ham ta’kidlab o‘tish 
joizki, ustav kapitalining oshirilishi ta’sischilarning qo‘shimcha qo‘yilmalari hisobiga 
yoki taqsimlanmagan foydadan ajratma qilish hisobiga amalga oshirilishi mumkin.
Ba’zi hollarda ustav kapitaliga yangi muassis kelib qo‘shilishi mumkin. Bu esa 
quyidagi yo‘llar bilan amalga oshiriladi: