10-Mavzu. Konstruksion materiallar texnologiyasining mashinasozlikdagi axamiyati. Materiallarga ishlov berib turli detall va zagatovkalar tayyorlash. Metallarning umumiy ta’rifi

materialshunoslikning fundamental asoslarini, materiallarning tuzilishi, xossasi, puxtalanish va qayta kristallanish, plastik deforma-siyalanish hamda holat diagrammalar bo‘yicha nazariyalar, qonunlar, tushun-chalar hamda materialshunoslik bo‘yicha ro‘y beradigan jarayonlarning xususiyatlarini bilishi va ulardan foydalana olishi;

• materialshunoslikning fundamental asoslarini, materiallarning tuzilishi, xossasi, puxtalanish va qayta kristallanish, plastik deforma-siyalanish hamda holat diagrammalar bo‘yicha nazariyalar, qonunlar, tushun-chalar hamda materialshunoslik bo‘yicha ro‘y beradigan jarayonlarning xususiyatlarini bilishi va ulardan foydalana olishi;
• talaba materialshunoslikning fundamental asoslarini tahlil qilish usullarini qo‘llash, materialshunoslik va yangi materiallar texnologiyasi muammolari bo‘yicha yechimlar qabul qilish ko‘nikmalariga ega bo‘lishi kerak.
• Materiallarga quyidagi talablar qo‘yilgan, yani Respublikamizning texnik-iqtisodiy va sosial taraqqiyotini jadal suratlar bilan rivojlanishida mashinasozlik sohasi alohida ahamiyatga ega bo‘lib, takomillashgan texnologiyani joriy etish bilan bir qatorda texnika-iqtisodiy talablarga to‘la javob beradigan yuqori sifatli materiallar yaratish, ulardan tejamli foydalanish kabi vazifalarni hal qilishi lozim.
• Davlatni, turmushni farovonligida texnik va iqtisodiy sabablarga ko‘ra ishlab chiqarish muhim ahamiyatga ega. Texnologiya jamiyatni va uni a’zolarini kerak mahsulotlar bilan ta’minlash yo‘lida ilmni qo‘llanishidir. Texnologiya so‘zi lotincha texne-hunar, logos-o‘rganish; hunar o‘rganishni anglatadi.
• Iqtisod nuqtayi nazaridan ishlab chiqarish moddiy farovonlikni, mulkchilikni yaratuvchi quroldir. Hozirgi zamon dunyo iqtisodiyotida mamlakat kuchli ishlab chiqarish bazasiga ega bo‘lishi kerak.
• Bu kirish qismida ishlab chiqarishni umumiy masalalarini ko‘rib chiqamiz. Ishlab chiqarishni o‘zi nima? Sanoatda bu qanday tashkil etilgan?
• Ishlab chiqarish lotincha ikki so‘zdan kelib chiqgan: “manus” –qo‘l; “faktus”- qilingan-yasalgan. Mahsulot qo‘l bilan yasalgan, tabiatdan tayyor emas. Albatta, hozirgi zamonda mahsulotlar avtomatlashtirilgan mashinalar, kompyuterlar vositasida yasaladi.
• Mahsulot olish tarixini ikki bo‘lakka ajratish mumkin: 1-material va jarayonlarni ixtiro qilish; 2-ishlab chiqarishni rivojlanishi. Quyish, bolg‘alash jarayonlariga 6000 yil va undan ko‘p bo‘lgan.