10-мавзу. Халқаро илмий-техникавий ва иқтисодий интеграц. Ионал ривожланишда қишлоқ ХЎжалигининг ўрни

10.3. Халқаро иқтисодий алоқалар ва уларнинг ривожланиши

Ўзбекистон 70 дан ортиқ мамлакат томонидан тан олиниб, улар билан дипломатик алоқалар ўрнатган.

Тошкент шаҳрида 50 дан ортиқ мамлакатнинг элчихоналари бор. Ўзбекистонда етиштирлган маҳсулотларнинг 80%и экспорт маҳсулотлари бўлиб, Россия, Украина, Белоруссия, Туркия, Бельгия, Буюк Британия, Франц.ия, Индонезия, АҚШ, Финландия, Швейц.ария мамлакатларига жўнатилади.
Республика Ўзбекситон – Теджен – Серакс темир йўли қуришга ўз ҳиссасини қўшган. Трансосиё магистрали Покистон билан Туркия ўртасида алоқани яхшилашга кўмаклашади.
Маълумки, жаҳондаги қишлоқ хўжалик маҳсулотлари экспортининг 60 фоизи ривожланган мамлакатлар ҳиссасига тўғри келмоқда. Ўзбекистон Россиядан олган ёғоч ва қоғоз маҳсулотлари ҳисобига бу турдаги маҳсулотларга бўлган эҳтиёжини тўлиқ қондиради.
Ўзбекистон Республикасининг Саноат-қурилиш вазирлиги ва Туркиянинг «Темпа сабанчи» фирмаси ўзаро ҳамкорликда ишлаб, 2 та заводни ишга туширишган.
Сув иншоотларини қуриш давлат комитети «Акренал» Ўзбекситонда қўриқ ва бўз ерларда пахтани қайта ишлаш корхоналарини қуриб, ишга туширди.
Ҳозирги кунда Ўзбекистонда 2000 дан ортиқ ҳар хил ҳамкорлик корхоналари бирлашиб, турли маҳсулотлар ишлаб чиқармоқда. Бунга «Coca-Cola», “Pepsi-Cola” (АҚШ), “Rank-Kserox” (Англия), “Mersedez-Benz” (Германия), “Burelv” (Туркия) мисол бўла олади.
Халқаро иқтисодий алоқалар қишлоқ хўжалиги бўйича кенг миқёсда ривожланиши мумкин. Ривожланган мамлакатларда ташқи иқтисодий алоқаларда импорт аграр протекц.ионизм асосида жорий этилади. Протекционизм йирик фермерлар томонидан капитални тўплашда муҳим роль ўйнайди, айниқса, монополистик капитални ривожлантиради (майда хўжаликлар емирилади). 1957 йилда Европадаги айрим мамлакатлар томонидан ташкил топган Европа Иқтисодий Ҳамкорлиги (ЕИҲ) Франция, ГФР, Италия, Бельгия, Нидерландия, Люксембург, Дания, Ирландия ўртасидаги савдо-сотиқни ривожлантириш учун ўрнатилган айрим чегараларни очиб бериш имкониятини туғдиради: умумий бож хизмати тарифи белгиланди, маҳсулотларга белгиланадиган баҳоларни бошқариш ишлари келишиб олинган.
Ўтган асрнинг 70 - йилларда ЕИҲ мамлакатлар аграр сиёсатини қайтадан кўриб чиқиб, қишлоқ хўжалик маҳсулотларига фермерлар томонидан ўрнатиладиган баҳо сиёсатига эътибор қаратди.
Ривожланаётган мамлакатлар ҳам 1960 йилда ўз ҳамкорлигини ташкил этганлар. Унга 11 та мамлакат аъзо бўлиб кирган. Уларнинг асосий вазифаси ривожланган мамлакатлар томонидан ривожланаётган мамлакатларга иқтисодий босимга қарши зарба беришдан иборат. Бунга, англо-голланд концерни «Юнилевер» мисол бўла олади. Африка мамлакатларида мой берувчи экинларнинг йирик плантацияларга эга бу концерн бу турдаги мой маҳсулотлари бўйича савдо алоқаларини йўлга қўйиш, қайта ишлаш масалалари билан шуғулланади. Европада «Юнилевер» конц.ернига қарашли 150 та корхона мавжуд. Улар мой ва кимёвий моддалар ишлаб чиқариш билан банд.