10-мавзу: фуқаролик ва хўжалик ишларида судловлик асосий саволлар

10-МАВЗУ: ФУҚАРОЛИК ВА ХЎЖАЛИК ИШЛАРИДА СУДЛОВЛИК
Асосий саволлар:

1. 
   Cудловлик тушунчаси ва унинг турлари.
   
2. 
   Фуқаролик процессуал муддатлар.
   
3. 
   Cуд харажатлари ва жарималари.
   

Таянч иборалар
Фуқаролик ҳуқуқ ва бурчларининг вужудга келиш асослари. Юридик фактлар. Ҳуқуқ ва бурчларнинг ўзвий боғлиқлиги. Фуқаролик ҳуқуқларини амалга ошириш ва ҳимоя қилиш.
1-саволнинг баёни
Барчага аёнки, фуқароларнинг Конституция ва қонунларда мустахкамлаб қўйилган ҳуқуқ хамда эркинликлари дахлсиздир.
Суд қарорисиз уларни бундан махрум этиш ёки чеклашга хеч ким хақли эмас. Шу билан бирга фуқаролар ўз ҳуқуқ ва эркинликларини химоя қилиш жараёнида давлат, жамият ёхуд мансабдор шахсларнинг қонуний манфаатларига путур етказувчи хар қандай харакатдан тийилиши хамда бошқаларнинг эркинликларига бирор бир тарзда зиён етказмасликлари шарт.
Қонунларимизда хар бир шахсга ўз ҳуқуқ ва эркинликларини химоя қилиш, давлат идоралари, мансабдор шахслар, жамоат бирлашмаларининг ғайриқонуний хатти-харакатлари устидан судга шикоят қилиш ҳуқуқи кафо- латланган. Бу эса жойлардаги судлар зиммасига алохида маъсулият юклайди.
Ҳуқуқий-демократик жамиятни барпо этиш, барча сохада қонун устиворлигини таъминлашда ахолининг ҳуқуқий савияси ва маданияти алохида ахамият касб этади.
Фуқаролик ишларини кўрувчи ва хал қилувчи органлар суд, прокуратура, милиция, халк депутатларининг туман, вилоят кенгашларининг бўлимлари, касаба уюшма ташкилоти, Фуқаролик холати далолатномаларини ёзиш (ЗАГС), нотариат, хақамлар суди, хўжалик суди ва Фуқаролик ишларини кўриш ва хал қилишга ваколатли (ҳуқуқли) бўлган бошқа ташкилотлар ва жамоат бирлашмалари хисобланади.
Фуқаролик процессуал кодексининг 31-моддасига мувофиқ суд органларига тааллуқли Фуқаролик ишларига қуйидагилар киради:

1. 
   Тарафлардан хеч бўлмаганда биттаси фуқаро бўлган низоларга доир ишлар, қонунда бундай низоларни хал қилиш хўжалик суди ёки бошқа органларга топширилган холлар бундан мустасно;
   
2. 
   ФПКнинг 279-моддасида санаб ўтилган алохида тартибда кўриладиган ишлар;
   
3. 
   Қонун билан судларни ваколатига берилган бошқа ишлар.
   

Мехнат низосини кўришни сўраб судга мурожат қилиш ҳуқуқига

қуйидагилар эгадирлар:
1. Ходим, касаба уюшмаси ёки ходимларнинг бошқа вакиллик органлари;
2. Мехнатнинг ҳуқуқ бўйича инспектори;
3. Иш берувчи;

4. 
   Прокурор.