10 жаратылыстану-математика бағытындағы 10-сыныбына арналған оқулық 1-бөлім

l-дің берілген мәндеріндегі орбиталь сандары

Download 30,24 Mb. bet 16/120 Sana 23.02.2022 Hajmi 30,24 Mb. #143960

Bog'liq
10 сынып химия

Bu sahifa navigatsiya:

• 15-сурет.
• Квант сандары мен олардың мәндері
• Квант сандарын қолдану мысалдарын қарастырайық 1-мысал.
• Фосфор атомының сәйкес квант сандары
• Егер n=3 болса

l-дің берілген мәндеріндегі орбиталь сандары

l-дің

m-нің мәндері

l-дің берілген

Орбитальдардың

мәндеріндегі орбиталь

шартты түрде

мәндері

сандары

белгіленуі

0

(s)

0

1

(s)

1

(p)

–1, 0, +1

3

(p)

2

(d)

–2,–1, 0, +1, +2

5

(d)

3

(f)

–3, –2, –1, 0, +1, +2, +3

7

(f)

15-сурет. f-орбитальдарының мүмкін болатын пішіндері

16-сурет. Электронның өз осін

айнала қозғалуы

Егер электронды бөлшек түрінде				s=–1/2
қарас­­тырсақ, ол ядроны айналып қоз­
		s=+1/2
ғалуымен­	қатар, өз осінен де айнала қоз­
ға­лады. Бұл қозғалыс “спин” деп (ағыл­
шынша “ұршық”) аталады (16-сурет).
Спин квант саны s және оның проек­
циясы ms	спин квант саны электрон­ның
өз осінен айналуының мүмкін болатын
екі бағытын сипаттайды (сағат тілінің

бағытымен немесе оған қарама-қарсы). Айналудың қарама-қарсы бағытына

сәйкес­, тек қана екі мәнге ие: +1/2 (жоғары бағытталған бағдаршамен белгіленеді) және –1/2 (бағдарша төмен қарайды). Төрт квант саны — n, l, m, s атомдағы электронның энергетикалық күйін толық сипаттайды. Атом бір кванттық күйден басқа күйге ауысқанда квант сандарының мән­дері өзгереді, электрондық бұлттар қайтадан түзіледі. Мұндай жағдай­ларда­ атом квант энергиясын сіңіреді немесе шығарады. Квант сан­дары­ мен олардың мәндерін көрсететін қорытынды 12-кестеде келтірілген:

12-кесте

Квант сандары мен олардың мәндері

Күй символы	Квант санының мәні				Күй символы	Квант санының мәні
	n	l	ml	ms		n	l	ml	ms
1s	1	0	0	±1/2	3p	3	1	1	±1/2
2s	2	0	0	±1/2	3p	3	1	–1	±1/2
2p	2	1	0	±1/2	3d	3	2	0	±1/2
2p	2	1	1	±1/2	3d	3	2	1	±1/2
2p	2	1	–1	±1/2	3d	3	2	–1	±1/2
3s	3	0	0	±1/2	3d	3	2	2	±1/2
3p	3	1	0	±1/2	3d	3	2	–2	±1/2

Квант сандарын қолдану мысалдарын қарастырайық


1-мысал. Фосфор атомының сыртқы электрондық құрылысының электрондық-графиктік формуласын құрастырыңдар. Фосфор атомының бұл күйіне қандай квант сандары сәйкес келеді?


Шешуі: Фосфор Д.И. Менделеевтің периодтық кестесінде үшінші периодта VA (15) топта орналасқан, демек сыртқы 3-деңгейінде 5 электрон бар. Электрондарды атом орбитальдарына орналастырайық:

↑↓		↑	↑	↑
3s		3p

Фосфор атомының бес электронына квант сандарының мынадай жиынтығы сәйкес келеді (13-кесте):

					13-кесте
	Фосфор атомының сәйкес квант сандары
Электрон нөмірі	1	2	3	4	5
n	3	3	3	3	3
l	0	0	1	1	1
ml	0	0	–1	0	+1
ms	+1/2	–1/2	+1/2	+1/2	+1/2

2-мысал. Қай период элементтерінің сыртқы қабатындағы электрон-дары n + l = 4 мәнімен сипатталады?


Шешуі: n мен l мүмкін болатын комбинацияларын анықтаймыз: егер n = 1 болса, онда l тек 0, демек, n + l = 1 мәні сәйкес келмейді. Егер n = 2 болса, онда l тек 0 және 1, демек, n + l = 2 + 0 = 2 не-
месе n + l = 2 + 1 = 3. Сәйкес келмейді.
Егер n=3 болса, онда l = 0, 1 және 2 болуы мүмкін, демек: n + l = 3 + 0 = 3. Сәйкес келмейді немесе n + l = 3 + 1 = 4. Сәйкес келеді немесе n + l = 3 + 2 = 5. Сәйкес келмейді. Ендеше, бұл 3-периодтың р-элементтері, мысалы күкірт және хлор.

Download 30,24 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham: