10- xkk: I 26. Epidemiologiyasi

Lechenie

Davolashning vazifalari:

• 
  O‘pka-yurak etishmovchiligidan o‘lim taxdidini bartaraflash;
  

• 
  og‘riq sindromini to‘xtatish;
  

• 
  o‘pkaning qon oqavasini tiklash;
  
• 
  infarkt-pnevmoniyasi kelib chiqqan vaziyatda-uni davolash;
  
• 
  retsidivlanishlar profilaktikasini ta’minlash;
  
• 
  venozli trombozni (tromboflebitni) davolash..
  

TELA retsidivini oldini olib turish maqsadi bilan qattiq ko‘rpa-to‘shak rejimini saqlash talab qilinadi. Og‘rig‘ni qoldirish narkotik analgetiklar ila amalga oshiriladi- morfin 10 mg v/i. Agrada og‘riq kuchli bo‘lmasa nosteroidli yallig‘lanishga qarshi preparatlardan foydalanish mumkin-indometatsin 25 mg dan kuniga 3 maxal. Barcha bemorlarga kislorod ingalyatsiyasi qo‘llanildai. Antikoagulyantlardan foydalaniladi: geparin 5 ming YeD vena ichiga bolyus yo‘li bilan uni berish davom etdiriladi: miqdori 1000 YeD/soat (umumiy sutkalik miqdori 30-40 ming YeD) 5% li glyukoza yoki natriy xloridning 0,9%-eritmasida . Geparinni uzib-uzib qorin t/o 5000 YeD xar 4 soatda kiritish mumkin. Geparinoterapiya 7-10 kundan kam bo‘lmagan muddatda davom etdirilishi kerak. Chunki aynan shu fursatlarda tromb xosil bo‘lishi yoki lizislanishi (maydalanib erib ketishi) sodir bo‘ladi. Geparinoterapiya nazorati AChTV yordamida olib boriladi, uning ilk darajasiga qiyosan to 1,5-2 martagacha yetkazib oshirib turishga erishish tavsiya etiladi.

Nizkomolekulyar geparin larni qo‘llash nisbatan ma’qul va unga ko‘proq murojaat qilinsa maqsadga muvofiq bo‘ladi. Boisi, bunda NFG ga qaraganda juda kam xolardagina trombotsitopeniya kelib chiqadi va ikkinchidan, gemorragiya xavfi kamayadi.

Nadroparin kalsiy (fraksiparin) t/o ga 0,6 dan kiritiladi, enoksaparin natriy (kleksan) 30 mg dan. Antikoagulyant terapiya tromboembollarni eritolmaydi yoki ularga bunday maqsad qo‘yilmaydi, ammo jarayonni shiddatli avjlanib borishini bartaraflaydi va shu bilan o‘limni to 5%-ga yetib kamaytiradi.

Yurak tashlamasi past bo‘lsa va AB me’yorda tursa dobutamin 2,5-10 mkg/(kg·min) yoki dopamin – 2-10 mkg/(kg·min) tezlik bilan vena ichiga kiritiladi, zaruriyatga qarab xar 2-5 daqiqada sekin-astalik bilan tezligi to 20-50 mkg/(kg·min) gacha oshirilib boriladi.

Quyilayotgan suyuqlik miqdori 1000 ml dan oshib ketmasligi darkor.

Trombolitik terapiya faqatgina shok va arterial gipotenziya yoki o‘ng qorinchaning xajmli zo‘riqishi simptomlari (ExoKG ma’lumotlari bo‘yicha o‘ng qorincha disfunksiyasi) bilan kechuvchi massiv xayotga taxdid soluvchi TELA da o‘tkaziladi. Streptokinazani 250 min YeD miqdorda 30 daqiqa davomida v/i ga kiritiladi, so‘ngra tomchilab 100 ming YeD soatiga tezlik bilan to‘xtovsiz 24 soat davomida quyiladi. Trombolizis gemodinamik ko‘rsatgichlarni va rentgenologik manzarani yaxshilaydi-yu, ammo o‘limni kamaytirmaydi. Uning boisi –TELAni retsidivlanib turishi, o‘limni 0,5% darajada bo‘lib turishini saqlanib qolishi va 2-3% ga yetib bosh miyaga qon quyilishlaridir.

Varfarin bilan davolash geparin bilan teng boshlanadi, 5 kundan so‘ng geparinni berish to‘xtatiladi. 2,5-5 mg/sut miqdor bilan boshlanadi va MNO nazorati ostida individual tarzda quvvatlovchi miqdori tanlanadi. Antikoagulyantlar bilan davolash 3 oygacha davom etdiriladi (yoki agarda xatar omillarining ta’sirlari qiqa-muddatli bo‘lsa, bir oz kamroq). Mabodo birlamchi xastalik tuzalmaydigan kasallik bo‘lsa yoki mu’ayan bir xatar aniqlanmagan xolda TELA retsidivlanib kechib turguday bo‘lsa, antikoagulyantrlar juda uzoq muddat davomida yoki umrbod berib boriladi. Xomiladorlikda varfarinni qo‘llash mumkin emas va geparin bilan almashtirilishligi mumkin.

Jarroxiya yo‘li bilan davolash asosan massiv TELA da qo‘llaniladi va embolektomiya amaliyoti o‘tkaziladi. Ushbu usulni qo‘llash mumkin bo‘lmagan xollarda (moneliklar bo‘lsa) o‘pka arteriyasini ballonli angioplastikasi qo‘llaniladi yoki oxirgi yillarda monelik tufayli embolektomiyani iloji bo‘lmagan taqdirda bu usulga murojaat qilish an’anaga aylanib qola boshladi. Trombolizis naf bermagan chog‘da, yoki agarda u o‘tkazilmagan bo‘lsa, kasallikni o‘tkir davrida quyi kovak venaga filtr qo‘yish-kava-filtrni o‘rnatib qo‘yish tavsiya etiladi. Ayrim o‘tkir vaziyatlarda, qachonki trombolitik terapiya samarasiz qolgan bo‘lsa yoki unga monelik bor bo‘lsa, kava-filtni implantatsiya qilib qo‘yish mumkin.