1 Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълими вазирлиги олий таълим тизими педагог ва раҳбар кадрларини

 

---

115 

Назарий дарс ѐки амалий машғулотларни ўтказиш учун таълим 
олувчиларнинг дастлабки билимлари қай даражада? 

Назарий дарс ва амалий машғулотларни ўтказиш учун қандай шарт-
шароитлар мавжуд? 

Қандай ўқув мазмунлар ўргатилиши кўзда тутилмоқда?
Режалаштириш учун юқоридаги саволларни ўрганиб чиқиш – назарий 
дарс ва амалий машғулотнинг бошқа барча тайѐрлаш ҳаракатларига асосдир. 
Бу тушунчалар ва саволлар ўртасидаги боғлиқликни қуйида кўрсатилган 
омиллар аниқ кўрсатади.
Мақсадлар: Нима учун ? 
Ҳар бир назарий дарс ва ҳар бир амалий машғулот олдиндан 
белгиланган мақсадларга риоя қилиши лозим. Одатда ўқув дастури асосида 
белгилашимиз мумкин бўлган аниқ бир мақсадга эришилиши лозим. 
Мақсадлар ѐзма равишда назарий дарс режасига киритилади ва мақсад 
эришилган-эришилмаганлиги тест ва топшириқлар ѐрдамида текширилади ва 
мустаҳкамланади. 
Мазмунлар: Нима ? 
Белгиланган ўқув мақсадларга мувофиқ равишда билимлар соҳанинг 
мазмуни (шу жумладан кўникмалар ва ўзини тутиш тарзлари) белгиланади. 
Бу мазмунлар бир томондан керакли дастлабки билимларни (назарий дарс 
мазмунини) ва бошқа томондан топшириқларни бажариш учун керакли 
махсус билимларни (амалий машғулот мазмунини) инобатга олиши керак.
Метод: Қай тарзда ? 
Агар мақсадлар ва мазмунлар аниқ бўлса, айнан шундай методлар 
танлаб олиниши кераки, улар шу мақсад ва мазмунларни ўлчанадиган 
натижаларга айлантира олишлари лозим. Бу муносабатда ―анъанавий‖ ва 
―интерфаолметодлар‖ деб аталган методлар таълим берувчи томонидан 
танлаб олинади ва қўлланади. 
Шароитлар: Нималар ѐрдамида ? 
Шароитлар деганда, биринчи навбатда моддий-техникшарт-шароитлар 
тушунилади. Бир томондан, моддий-техник шароитлар, яъни бинолар, 
синфхоналар, ўқув устахоналар, лабораториялар, уларнинг жиҳозланганлик 
даражаси, инструментлар, чиқим материалларнинг умумий ҳолати ва ҳоказо, 
чунки улар маълум сифат стандартларига жавоб бериши керак. 
Бошқа томондан эса, ўқув воситалари тушунилади, чунки улар ўқув 
жараѐндаги билимларни ўзлаштирилишига ѐрдам беради. Ўқув 
мақсадларига мўлжалланган кўплаб ўқув воситалари мавжуд. Лекин гап 
воситаларнинг кўплигида эмас, балки муайан ўқув мақсадига эришиш учун 
маъқул келадиган воситаларни танлаб олишдадир. 

---