1 Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

 
 
 
15 
Бошқа мамлакатларда ўз хусусиятларидан келиб чиқиб, бозор 
иқтисодиётига ўтиш амалга оширилиб, бу турли муддатларни талаб этди. 
Умуман олганда ўзининг ёрқинлиги, самарадорлиги, эришган 
ютуқлари билан жаҳон иқтисодиёти тараққиёти тарихига кирган моделлар 
«Америка», «Япония», «Германия», «Швеция», «Жанубий Корея», «Хитой» 
модели ва бошқалар ҳисобланади. 
«АҚШ модели» либерал модел сифатида тавсифланади. Америкача 
андозанинг ўзига хос хусусияти унинг тадбиркорликни аҳоли орасида кенг 
ёйишга, оммавийликка эришишни таъминлашга асоланганлигидадир. У 
жамият аъзоларидан ҳар бирининг ишбилармонлик фаолиятини қўллаб-
қувватлаш, иқтисодий фаолиятни, хусусий манфаатдорликни ошириш учун 
кенг шарт шароит яратишга қаратилган. 
«Японча модел» – бу иккинчи жаҳон урушида вайронага айланган 
мамлакат аҳолисининг қаттиқ меҳнати ҳисобига, ҳокимиятни хар 
томонлама ва сўзсиз қўллаб-қувватлаши, ватанпарварлик туйғуси асосида 
яратилган. Япония ҳарбий харажатлардан воз кечгач, тинчлик мақсадида 
барча ресурсларни тўплаш ва ишлатиш ҳамда саноатда иқтисодий 
потенциални ўстириш имкони яратилди. Энг аввало, ишлаб чиқариш 
экспортга мўлжалланиб, мослаштирилиб валюта ишлаб топилди, унинг 
эвазига хорижий мамлакатлардан, айниқса Америка ва Ғарбий Европадан 
энг янги техника, технология, лицензия, патент, «ноу-хау» сотиб олиниб, 
юқори меҳнат унумдорлигига эришилди, тадбиркорлик қўллаб қувватланди. 
Жаҳон бозорида хом ашё ва ёқилғининг арзонлашуви, нисбатан арзон иш 
кучи, катта ҳарбий харажатларнинг йўқлиги Япония экспортининг ортиб 
боришига олиб келди. Бу борада йирик компанияларни қўллаб-қувватлаш, 
мамлакатда илмий техникавий тараққиётга алоҳида аҳамият берилиши 
катта роль ўйнайди. 
Аҳолининг табақаланиши дастлаб кучайган бўлса, мақсадга 
эришилгач, уларнинг эҳтиёжманд қисмига давлат ва фирмалар ёрдами 
кучайтирилди ва натижада умумий фаровонликка эришилди. 

---